unperson

• person:
  http://upload.wikimedia.org/…ith_nikolai_yezhov.jpg
  unperson:
  http://upload.wikimedia.org/…mmissar_vanishes_2.jpg
  
  (bkz: nikolay ivanoviç yejov)
• (bkz: damnatio memoriae)
• newspeak kelimesi.
  unperson sadece öldürülmekle kalınmayıp, tarihten de silinen kişilere denir.
  adının anılması dahi yasaktır.
• george orwell tarafından yazılan 1984 isimli kitapta geçer.
  
  devletin toplumları kontrol etmek için önce kelimeleri kontrol ettiği, bunun için özel bir sözlük çıkararak (newspeak sözlüğü) özel bakanlıklarla (ki benzeri ingilterede savaş dönemlerinde enformasyon bakanlığı olarak kurulmuştur ve orwell'in de eşi burada çalışmaktadır ve orwell'in bundan etkilendiği söylenmektedir) toplumları kontrol ettiği bir dünyada, kişilerin tamamen yok edilmesi anlamında kullanılmaktadır.
  
  bu kavram daha sonradan çoğu [bilim] kurgu filminde de kullanılmıştır. hatta bilişim dünyasının en büyük tehditlerinden birisi olarak bir devletin bilgi ile oynayabilmesinin aslında insanlarla oynaması (ve daha çekirdek bir tehdit olarak "gerçeklik" ile oynaması) olarak görülebilir.
  
  orwell gerçeklik algısını bireyin kendi varlığı üzerine inşa ettiği için, kitapta bahsettiği özgürlük ihtiyacını da gerçekliğe bindirmiş ve kişilerin 2+2=4 diyebilecek kadar bile özgür olmadığı bir toplumda aslında varlıklarının da tehdit altında olabileceğini okuyucuya hissettirmiştir.
  
  aslında gerçeklikle oynanıyor olması çoğu zaman kabul edilen bir durum, hatta çoğu zaman bireylerin bile kolayca yaptığı bir eylemdir (bkz: yalan söylemek). devletlerin ve gücü elinde tutanların tarihi değiştirme çalışması, bugünü ve geleceği şekillendirme çalışması da çoğu bireyin bildiği ve kendi menfaatine olduğunda kabul ettiği bir durum olabilir ama bireyin kendi varlığını tehdit edecek "aslında sen yoksun" veya "aslında seni bir anda yok edebiliriz" tehditlerini okuyucuya hissettirecek vurgu, "unperson" kelimesinin de bir anda tehdit olarak algılanmasını beraberinde getirmektedir ve bu durumun kendisi aslında bir toplumsal yönlendirmedir (bkz: toplumların aydık sanarken uyutulmaları).
  
  sonuçta, gerçekçi bir yaklaşımla, hiçbir zaman bir bireyin toplumdan silinmeyeceğini bunun ancak filimler ve kitaplarda olabileceğini kabul edersek aslında olmayan bir tehdidin insanlara dayatılması olarak görebiliriz. bu kelime aslında daha derinde bireysel var oluşun (ve bireyselliğin) toplumsal var oluşa (ve sosyal yaşama) karşı saldırısı olarak görülebilir. yani güçlü bir devlet / toplum içerisinde bireyin varlığı ve hafızaları ve gerçeklik duyguları tehdit altındadır algısıdır denilebilir.
  
  bütün bunlar orwell'in sosyalizme karşı eleştirel bakışı ele alındığında daha da anlaşılabilir olacaktır (bkz: hayvan çiftliği).
  
  yine güçlü devletlerle ilgili çoğu bilim kurgu filimde de yaşana bir durum devletin gücünü toplum dışında bir unsura dayandırdığı kabulüdür. örneğin yeni izlediğim insurgent filiminde de (daha önceki divergent'ın devamı) olan şey ortada bir devlet (veya bir sistem) var ve bu devlet için halkın ne düşündüğü ne istediği önemli değil.
  
  oysaki bu durum kendi ile çelişik ve gerçeklikten uzak bir durumdur. hatta çoğu bilim kurgunun temelinde bu çelişki vardır (mesela matris filminde de ana fikir insanlara rağmen insanlardan farklı bir sistem kurmak olarak görülebilir, veya çoğu bilim kurgu filimde yaratıkların uzaylıların sürekli geliyor olmasındaki keramette budur, çoğu yazar insanlara rağmen insanların çoğunluğunun istemediği bir sistemin nasıl var olabileceğini açıklamakta güçlük çeker) orwell bunu ihtiyaç olarak gördüğü için olacak kitabında "ignorance is strength" şeklinde cahillik güçtür vurgusu yapıyor. yani bireylerin eğitimini kontrol etmek aslında bireyleri kontrol etmektir vurgusu var ama korku olarak gösterdiği değer olan unperson eğitimle değiştirilemeyecek olan bireyin kendi varlığına dayanır (yani gerçekçi olalım, siz adama istediğiniz kadar var olmadığına dair eğitim verin bunu kabul ettiremezsiniz :) )
  
  özetle "unperson" önemli bir kelimedir, çoğu bilim kurgu filmine konu olmuştur, çoğu bireyin korkusu olmuştur ama tek başına devlet ve toplum varlığını yok edecek kadar büyük bir tehdit olarak görülmemelidir (her ne kadar bunun mümkün olacağına inanan sosyal medya trolleri "sizi bu dünyadan silecekler" telkinleri ile topluluklara gaz vermeye çalışıyor olsa da).
• nothing but thieves isimli grubun moral panic albümlerinin ilk parçaları. epey farklı geldi. uzun zamandır rock dinlemediğim için de öyle gelmiş olabilir tabi.