tarhun

• tip biliminde kullanilan, kokulu bir bitki
• fr. tarragon.
  ing. tarragon.hihitlerin hava tanrısı'ndan adını alan ve latincesi artemisia dracunculus olan, ayrıca estragon adıyla da bilinen, doğu anadolu'da diğer yörelerden daha sık kullanılan, özellikle etli şalgam dolmasına, kesme çorbasına ve salatalara lezzet veren bir avrasya vatandaşıdır. anavatanı sibirya olan ot, fransız mutfağında sirke ve yağ içinde pek bir yüzdürülür, herbes de provence, fines herbes gibi soslarda yoğun olarak kullanılır.
  buraya kadarı pek ala ve hatta alelade görünen bu kıymetli otun şapkasındaki tavşan ise yetiştirilme şeklidir ki, kendi tohumundan değil, turp veya şalgamın tohumuna, keten veya kenevir tohumu koyularak dikilmekten husule gelen bir nebattır.
  atın at, otun ot olduğu günlerde veba tedavisinde kullanılan tarhun, ayrıca iştah açar ve ağız kokusunu da giderir, kanı da aşka getirir, deli gibi dolandırır. onu hafife alanları da pek güzel dolandırır. müstahdem kelimelerin de müstahdemi olan doğal gıda destek hattı, hepinizin de, muhakkak, müstahdemidir.
• franszilarin fines herbeslerinden biri. garip bir tadi var esasen. biraz kekremsi.
• mercimekli köfteye çok yakişan bir ottur. kurutularak kiş çorbalarina konulur.
• misal bi de şu var (bkz: tarkun)
• sert ve acımsı bir tadı olan ortadoğu kökenli bir ot. bearnez gibi bazı soslarda ve rostoda kullanılır.
• (bkz: tarhunzas)
• (bkz: tarhuncu ahmet pasa)
• artemisia dracunculus
  (diğer adları: tarhın, terhun)
  
  tarhun ince, uzun yapraklı ve hoş kokulu bir bitkidir. mide gazlarını gidermeye, sindirimi kolaylaştırmaya yarar. eskiden türk mutfağında çok kullanılan bu bitki geçen zaman içinde unutulmaya başlanmıştır.
  
  bileşikgiller familyasındandır. anayurdu sibirya'dır. türklerin ortaasya'dan göçleriyle iran ve anadolu'ya getirilmiş, haçlı seferleriyle avrupa'ya götürülmüş; daha sonra oradan dünyaya yayılmıştır. günümüzde avrupa'da büyük ölçüde kültürü yapılmakta, ülkemizde de ankara, gaziantep, urfa ve erzurum'daki bazı bahçelerde yetiştirilmektedir. 60-120 cm. boylanabilen, keskin ama hoş kokulu, dayanıklı çokyıllık çalımsı bitkidir. yuvarlak kesitli ve dallara ayrılan yapılı gövdesi açık yeşil renklidir; oysa bitkinin tabanına doğru gövde kahverengileşir. yaprakları ince, uzun ve parlak yeşil renklidir. yaprak altında bulunan yağ bezeleri biberimsi acı tadı olan güzel bir koku yayarlar. çiçekleri küre biçimli, küçük ve yeşilimsi beyaz renkli olur. iki önemli türünden fransız tarhunu (a. dracunculus) ilkbaharda yaprakları bölünerek, rus tarhunu (a. dracunculoides) ise tohumları ekilerek çoğaltılır. tarhunun yapraklı dalları iyot, mineral tuzlar, a ve c vitamini yönünden zengindir. körpe ya da kurutulmuş yaprakları pek etkili çeşnisi nedeniyle, fransızlarınki gibi dünyanın en seçkin mutfaklarında baharat olarak bolca kullanılmaktadır.kuvvetli kokusundan dolayı parfüm sanayiinde kullanılır.
  
  ülkemizde ankara, erzurum, gaziantep ve şanlıurfa'da yetiştirilir. koyu yeşil yaprakları taze olarak da kuru olarak da, kuru olarak da kullanılır.
  
  tibbi etkileri ve kullanimi
  
  bitkinin tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöylece özetlenebilir:
  
  -zararsız ve etkili bir iştah açıcıdır.
  - sindirim salgılarını artırarak sindirimi kolaylaştırır.
  - mide ve bağırsak gazlarını söktürücüdür.
  - idrar söktürücüdür.
  - güçlendirici tonik etkisi vardır.
  - antiseptik,
  - kramp çözücü,
  - adet düzenleyici,
  - kurt düşürücüdür.
  - gaz şişkinliklerinde,
  - hıçkırıkta,
  - hava yutmada,
  - kansızlık ve
  - sindirim bozukluklarında dahili olarak kullanılır
  
  hıçkırıkta:
  35 gram anason tohumu ile 15 gram tarhun karıştırılır,
  bir çay fincanı için karışımdan 4 gram alınarak 3 dakika demlenir, süzülür, sıcak olarak içilir.
  
  bütün bu etkileri sağlamak üzere, yaprakları, bitki çiçek açmadan önce toplanıp gölge ve havadar bir yerde özenle kurutulur. 1-2 tatlı kaşığı kuru yaprak üzerine 1 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. bu infüzyon günde üç kez birer bardak içilir.
  
  özellikle tuzsuz yemek zorunda olanlar için iyi bir baharattır. ayrıca taze olarak da yemek ve salatalara katılır. çok hoş bir tadı ve kokusu vardır. özellikle yeşil ve domatesli salatalara hoş bir lezzet katar. çeşitli soslarda kullanılır. güzel kokusuyla tuz, biber ve sirkenin yerini tutar. kuvvetli ve acımsı bir tadı olan ortadoğu kökenli bir ot. (bu entrye ilham olan) bearnez gibi bazı soslarda vazgeçilmez bir yeri vardır. herhangi bir rosto et yapılırken de kullanılır. yaprağının çok baharatlı olması dolayısıyla salçalı et yemeklerinde, soslarda, yumurtalarda ve salatalarda çok kullanılır. tarhun karıştırılmış sirkeyle yapılan mayonezlerin kendine has bir lezzeti ve kokusu olur.
  
  http://www.kadinlar.com/mutfak/baharat.htm
  http://www.istanbul.net.tr/istanbul_baharatlar.asp
  http://www.dogusyemek.com/baharatlar2.asp
  http://www.ontrol.com.tr/…um10/portakallisomon.html
  http://www.bitki.org/…p?bitki=artemisia dracunculus
  
  resimleri için:
  http://www.komilizeytinyagi.com.tr/…ages/tarhun.gif
  http://images.google.com.tr/…=tr&btng=google'da ara
• ankara yöresinde beyaz peynir ile karıştırılarak yenildiği söylenilen ot. henüz bu kombinasyon şeklinde görmedim ve tatmadım.