surcos

• filmi izlerken aklıma orhan kemal'in gurbet kuşları romanı ve bu romandan halit refiğ'in yaptığı uyarlama geldi. surcos ve gurbet kuşları aynı meseleyi, hemen hemen aynı kurguyla anlatan bir film. orhan kemal, gurbet kuşları'nı 1962 yılında yayınladı. film ise romandan on bir yıl önce çekilmiş. karakterlerde neredeyse aynı film ve romanda. köyden kente göç eden bir kız, ikisi erkek olmak üzere üç çocuklu bir anne, babadan oluşan bir aile. tıpkı romandaki gibi. romanın biraz daha melodramatik öğeler barındırdığını ekleyelim. köyden kente göç, köylülerin işçi sınıfına dahil olamamaları gibi sorunların evrensel bir durum olduğunu ortaya koyuyor. film daha iyi para kazanmak umuduyla köydeki hayatlarını terk edip şehre göçen ailenin öyküsünü anlatıyor. tıpkı gurbet kuşları'nda olduğu gibi. (yeri gelmişken orhan kemal'in romanındaki diyaloglarda yakaladığı doğallığı vurgulayalım.) ailenin şehirde hayata tutunma çabası büyük güçlükleri barındırıyor. kız şarkıcı olmak istiyor, erkek çocuklardan biri saflığın temsili, diğeri kötü işlere bulaşıyor, baba çaresiz, anne para düşkünü olarak resmediliyor. roman da aynı şekilde işliyor kaygıları. şaşırtıcı benzerlikler var. orhan kemal'in filmi görüp görmediğini bilemiyorum. filmin türkiye'de gösterilmiş olma ihtimali çok düşük. orhan kemal'in de ekonomik, politik sıkıntılar yüzünde-eğer gözde kaçırdığım bir ayrıntı yoksa- türkiye dışına çıkamadığını biliyoruz roman yayınlandığı tarihlerde. çok ilginç bir durumu ortaya koyuyor bu argümanlar da. orhan kemal'in filmden ucundan kıyısından haberdar olduğunu varsayabiliriz.(belki halit refiğ faktörüyle. halit refiğ'in dönemin sinema çevreleriyle bağlantısıyla, yurt dışında eğitim görmesi ile açıklanabilecek bir durum) keyifli bir araştırma konusu olabilir.
  
  filme dönecek olursak ailenin dağılış ve toparlanış süreci olarak görülebilir. epeyce zorluk çekiyorlar. köyden kente göç olgusunun evrenselliği açık seçik ortaya çıkıyor. babanın bir fabrikada işe girip aynı gün yorgunluktan helak olması köylülerin işçi sınıfa dahil olma süreciyle alakalı güzel bir tespit.