su iyesi

• tengricilik'te, suda yaşıyan güzel peri kızlarıdır. kendilerini yılana ya da kuşa çevirebilme yetenekleri vardır.
• türkler, yer su^* inancı çerçevesinde, doğanın gözle görülmez gizli güçlerle dolu olduğuna ve her şeyin bir ruhu/iyesi olduğuna inanırlardı.
  
  türk mitolojisinin temel arketipi olan bu inanış, hangi dine tabi olurlarsa olsunlar tarih boyunca türkler tarafından korundu ve günümüze kadar geldi, demeyi çok isterdim ama maalesef gelemedi. (ki artık insanların bile ruhu kayboldu, neyse konuyu dağıtmayalım)
  
  su iyesi, doğal olarak suda yaşadığı düşünülen iyi ve çok güçlü bir tanrı/ruhtu. türkler ona duydukları saygı neticesinde suya tükürmez ve pislik atmazdı. hatta su kenarına gittikleri zaman da saygılarını sunarlardı zira diğer bütün tanrı/ruhlarda olduğu gibi su iyesini de kızdırmanın tehlikeli sonuçları olurdu. (işin aslı ister iyi ister kötü olsun bütün ruhlar saygı bekliyordu. iyilerin çok iyi kötülerin çok kötü olduğu gerçekdışı bir romantizm yoktu. bunun da bir çeşit kutsal denge olduğunu söyleyebiliriz aslında. mesela ne kadar iyi olursa olsun bir tanrı/ruh kızarsa felaket yağdırabiliyor, ne kadar kötü olursa olsun saygıda kusur edilmezse de kimseye kötülük yapmıyor hatta koruyucu unsura dönüşebiliyordu.)
  
  yaratılışta her şeyden önce ve her yerde su olması, dolayısıyla diğer her şeyin sudan sonra ya da sudan yaratılması da su iyesinin sakral yönünü pekiştiren unsurlardan biriydi.
  
  su iyesinin de tıpkı dağ iyesi gibi kadın olduğu düşünülürdü. nogayların geleneksel demonolojik inanışına göre, suyun altında su iyesinin saltanatı vardı.
  
  “su iyesi için yapılan saçıda da göle veya dere kenarına gidilip bir tür alkollü içecek dökülürdü. su/ göl/ pınar çevresindeki ağaçlara bez bağlanması da saçı geleneğinin bir yansıması olarak görülebilir…”
  (bkz: türk mitolojisinde kurban kültü/@ay hatun)
• "türk, tatar ve altay mitolojisinde suyun koruyucu ruhlarıdır. her suyun bir iyesi vardır. insanlara zarar vermezler. cisimsiz varlıklardır. ak giysiler giyinir, kuş ve yılan kılığına girebilirler. bazıları denizkızı gibi balık kuyrukludur. etraflarında yüzen ve ışıldayan mavi renkli balıklarla tasvir edilirler. türk halk inancına göre evrenin her yanındaki bu ruhlar birbirine bağlı bir bütünün parçalarıdır."
• (bkz: sug ezi)