sonsuz panayir

• halide edip adıvar romanı
• mustafa özel'in "roman diliyle siyaset" adlı eserinde "bugün bile türk tarzı kapitalizmin en kavrayışlı tahlillerinden biridir." şeklinde nitelediği halide edip romanı.
• halide edip adıvar'ın 1946’da cumhuriyet gazetesinde tefrika edilmiş romanı. kitap olarak ilk baskısı yine 1946’da (remzi kitabevi) yapılmış.
  
  “insanlar ve zümreler arası insicam ve vahdet kalktığında, ‘ortaya bir panayır’ çıkar. panayırlarda vahdet yoktur, her kısım kendine mahsus ayrı bir âlemdir. işte ‘sonsuz panayır’ adı buradan geliyor” diye açıklamış halide edip adıvar.
  
  halide edip adıvar 1946’da akbaba dergisine verdiği bir röportajında “sonsuz panayır”ı bir roman değil, “daha ziyade bir içtimai tetkik, bir felsefi eser, bir örf tenkidi” olarak tanımlamış. roman tek tek karakterleri tanıtıp onların yaşadıklarını, gözlemlerini aktararak gelişiyor, akıcı bir anlatımı var, merak uyandırıyor. ama bu akış sık sık öğretici müdahalelere uğruyor. ali bey’in makale taslakları, ayşe’nin notları, onları tamamlayıcı nitelikteki ressam ferdi uysal’ın günlüğü, gazeteci füruzan tıgır’ın görüşleri araya giriyor, adeta birer makale tadındaki diyaloglarla tartışmalar yapılıyor. inci enginün “halide edib’in bu romanı, yer yer müstakil makaleler hüviyetini taşıyan sosyal bir romandır” demiş.