skaler büyüklük ^*

• yön içermeyen, (vektörel olmayan) büyüklükler.
• yonu varsa: (bkz: vektorel buyukluk)
• skaler büyüklüklere örnek olarak genellikle "kütle" verilir.
  
  kütle gerçekten de skaler bir büyüklük müdür? yoksa bu skaler-vektörel sınıflandırma sistemi, bir zamanlar dünyanın 4 ana element ile çözümlenmeye çalışıldığında veya dış dünyayı sadece beş duyu organı ile algıladığımız ileri sürüldüğünde olduğu gibi, son derece yetersiz bir anlayışın ürünü müdür?
  
  kütlenin bildiğim üç ayrı tarifi var: 1. maddenin ivmelenmeye karşı olan direnci, 2. maddenin uzay zamanı bükme şiddetinin bir ölçüsü, 3. bozon-fermiyon yorumu (ama bildiğim kadarıyla kütlenin ne olduğuna dair temel parçacıklar bakımından açıklama getirilemedi henüz). bu üç tariften ilk ikisi, birbirinden çok farklı olsalar da birbirinden farklı sonuç vermiyorlar. yani ivme ile kütleçekim kütleleri arasında gözlemlenebilen bir fark yok.
  
  skalerlik, 'varlıkların birbirleriyle etkileşimleri' problemini, 'bir töz ile bu tözün diğer tözler üzerindeki etkileri' şeklinde açıklayan görüşe bağlı oluşturulmuş bir kavram gibi durmuyor mu? skaler bir varlık deyince, çevreyle hiç bir etkileşime girmese bile varlığı mevcut olup, bu mevcudiyet hakkında daha ileri derecede bilgi edinmenin imkansız olduğu varlıklar mı anlaşılmalı? [hiç hoşlanmadığım "töz" kelimesini john locke yorumunda kullandım: (bkz: #8033857)]
  
  kütlenin yukarıdaki üç tarifini ele alırsak; 1. tarife göre kütle bir tözdür. sadece dolaylı yollarla gözlenebilecek, kendisinin ne olduğu açıklanamaz olan bir ilk kabuldür kütle. peki, kütlenin evreni büküşü ile ilgili 2. tarife göre kütle hala skaler midir? bundan nasıl bu kadar emin olabiliriz? şu şekilde bir yorum getirsek nerede hata yapmış oluruz: "kütle, evrene verdiği büküm yönündedir, yani vektöreldir". parçacık esaslı 3. tarife göre ise durum iyice karışıyor; diyelim ki higgs bozonunun varlığı ispat edildi. fermiyonlar ve bunlar arasındaki bozonlar hala skalerlik/vektörellik çerçevesinde ele alınabilir mi?
  
  fizikçi değilim, o yüzden bu yorumların hepsi komik kalabilir. yine de, tek bir tarifle üzerinden geçilen skalerlik kavramının göründüğü kadar basit, ve aynı zamanda evrendeki büyüklükleri böylesine kolayca tasnif edecek kadar evrensel bir kavram olmaması ihtimalinin üstünde durulmalıdır.
• temel büyüklüklerin tamamı skaler büyüklüktür.