• sasani imparatorluğu'nun son dönemleriyle emeviler'in ilk dönemlerini kapsayan dönemde shirak, trebizond* ve kabalak'ta* yaşamış matematikçi, coğrafyacı ve düşünür.

    ismi ve doğum yerinden ermeni olduğu anlaşılan anania, ermeni alfabesi'nden hareketle oluşturduğu ve kendisinden başka kimsenin kullanmadığı sayı dizilimleri, bilhassa günümüzde azerbaycan, ermenistan, doğu karadeniz ve gürcistan'a tekabül eden toprakları dönemin şartlarında neredeyse hatasız yansıttığı haritaları ve ermenistan'a helenistik felsefeyi getirmesiyle tanınmaktadır.

    610 ile 685 seneleri arasında yaşamış bu bilim insanı, bilimsellik adına ermeni kilisesi ile de ciddi fikir çatışmalarına girmiş ve hatta bir dönem ermeni kaynaklarca "din düşmanı" olarak nitelendirilmiştir. düşünsel olarak aristo'nun şaheseri peri ouranou'dan ciddi şekilde etkilendiği bilinen anania, bilhassa kilise tarihi üzerine eusebios'un eserlerini ermenice'ye çevirmiştir. yine de bu seküler bilim insanının sıkı bir rasyonalist olduğunu belirtmekte yarar var.

    din konusunu da tamamen boş geçmemiş olan anania'nın teofani yortusu, paskalya ve noel ile ilgili de karşılaştırmalı ve daha ziyade işin dinsel boyutundansa felsefesi üzerine kafa yorduğu bazı yazıları da bulunmaktadır.

    harita çizimi konusundaysa kelimenin tam anlamıyla bölge coğrafyası için bir önderdir ve ermenistan'ın 13'üncü asra dek bilinen tek ayrıntılı haritası kendisine aittir. hazar denizi'nin güneyi ve batısında sasani imparatorluğu himayesinde bulunan neredeyse bütün bölgeleri de ayrıntılı olarak haritalandırmıştır.

    shirak'ta bir de okul açan anania, öğrencilerinin tembelliğinden ve derslere başladıktan kısa süre sonra okuldan ayrılmalarından dem vurmuştur. öğrencileri üzerinden ermeni milleti için yaptığı bir genellemede anania, "okumayı da öğrenmeyi de sevmiyorlar ve sadece aptalların söylencesi olan astroloji ile ilgileniyorlar" gibi oldukça ağır bir ithamda da bulunmaktan geri durmamıştır.

    ermenistan'ın sovyetler yönetiminde olduğu dönemlerde ciddi şekilde eserleri yorumlanmaya ve okullarda öğretilmeye başlanan anania, günümüzde ise ermenistan'da heykel-çizimi kağıt paraların ve bozuk paraların yüzüne basılan ve shirak başta olmak kaydıyla ermenistan'ın pek çok yerine heykelleri dikilmiş bir bilim kahramanı olarak değerlendirilmektedir.
hesabın var mı? giriş yap