seyyid lokman

• osmanli donemi 16. yy minyatur ustasi. sehinsahname adli eseri ile unludur.
• osmanli sarayi'nda "şehnameci"lik gorevini uzun yillar surdurmus, 1600'lerin basinda öldüğü sanilan tarihci, sair, yazar. "şehnameci lokman" saniyla da taninir. tasvirli (minyaturlu) pek cok eser onun kaleminden ciktigi icin bunlarin tasvirlerini de yaptigi yanilgisi vardir. bekir kütükoğlu eserlerindeki kirinti gibi otobiyografik verilerden yola cikarak olasi hayat hikayesini derlemistir.
  
  (zamanla entry'yi gelistirme hakkimi sakli tutarak, burada ara veriyorum.)
• hepi topu elli yillik omru olan sehnamecilik makaminin yarisini bu adam isgal etmis. sehnamecilik makaminin kendisinden, seyyid lokman'in pek matah bulunmayan nazm u nesrini cagdasi ediplerin nasil tiye aldigindan gonul soz etmek ister tabii ama benim icin bu adamla ilgili en sahane ayrinti oglu. cocugun adi aristo lan, bildigin aristo. hadi platon eflatun olmus, bir islami veche kazanmis, ama aristo nedir allahaskina aybalam? ne kafasi bu sendeki de cocuga aristo ismini veriyorsun? hadi yukledin veledin sirtine bir yuk, o cocuktan nasil bir performans bekliyorsun? mektebe gitse hocasi saygisindan elifba ogretemez, medreseye gitse muderris postunu birakir buna da terk-i mekan eyler, medresedeki hucrelerinde/odalarinda eglenen arkadaslarinin yanina katilmak istese "yine geldi ismini sktgm" deyu dislanip bir kenara itilir. ismin altinda ezilmek denir ya, hah ben bundan daha iyi ornek bilmiyorum. ah lokman oglu aristo, silik olduysan bu hayatta, suc sende degil senin kifayetsiz babanda. ruhuna el-fatiha.
• tarihe merakiyla bilinen iii murat'a sunduğu kitapta anadolu icin kullandigi tabir tam olarak sudur; ''arz-ı türk''. yani türk beldesi, toprağı.
  
  bu bilgi gercek hayatta su isinize yarayabilir: ortamlarda ''osmanli, turkleri etrak-i bi'idrak diye asagiliyordu'' cahilligine kaynakli cevap.
  
  filmin heyecan dolu devami icin (bkz: zübdetü't-tevarih)
• 16. yüzyıl osmanlı şehnamecilerindendir.
  
  azerbaycanlıdır. osmanlı'nın hizmetine ne zaman girdiği net olarak bilinmese de 1560'lı yıllarda kadılık yaptığı bilinmektedir. daha sonra istanbul'a gidip, sokollu mehmet paşa'nın hizmetine girmiş, 1569 senesinde de şehnamecilik vazifesine getirilmiştir.
  
  şehnameci vazifesindeyken kaleme aldığı eserler şöyledir:
  
  + ilk kaleme aldığı eser kanuni sultan süleyman'ın saltanatının son yıllarını ve ölümünü konu edinen zafername'dir.
  + ikinci selim devrini konu alan şehname-i selim han,
  + üçüncü murat saltanatının ilk 5 yılını konu alan şehinşahname,
  + şehnameci arifi'nin dünya tarihi olarak yazmaya başladığı tomar-ı hümayun'u tamamlayıp, zübdetü't tevarih ismiyle kitaplaştırmıştır.
  + arifi'nin yazmaya başladığı bir diğer eser olan hünernâme'yi tamamlamıştır.
  + üçüncü murat'a kadarki osmanlı sultanlarının fiziki özelliklerinden bahsettiği kıyafetü'l insâniyye fi şemâili'l osmâniyye,
  + son olarak da selçuklu tarihinin özeti olan oğuzname'yi kaleme almıştır.
  
  seyyid lokman bu eserleri yazarken, minyatür alanındaki en yetenekli isimlerden biri olan nakkaş osman ve ekibiyle beraber çalışmış, böylelikle eserler müthiş minyatürlerle bezenmiştir. bu minyatürlerden birkaç örnek:
  
  + sultan süleyman'ın cenazesi (zafername, 1579)
  + safevi elçisi tokmak han iii. murad'ın huzurunda (şehinşahname, 1581)
  + takiyüddin ve ekibinin rasathanedeki çalışmaları (şehinşahname, 1581)
  + istanbul görünümü (hünername, 1584)
  
  seyyid lokman, üçüncü mehmed'in tahta çıkışından sonra şehnamecilik görevinden alınmıştır. nedeni ise yazıma devam edilen eserlerin bir türlü tamamlanmamasıdır. bu yavaşlamada seyyid lokman'ın yaşlılığı da önemli bir etken olmuştur.
  
  kaynaklar:
  + serpil bağcı (editör) - osmanlı resim sanatı - kültür ve turizm bakanlığı yayınları
  + bekir kütükoğlu - lokmân b. hüseyin - tdvia - cilt: 27.