seri konum etkisi ^*

• kişinin, bir serideki ilk ve son öğeyi en iyi şekilde hatırlama eğilimidir. ilk olarak hermann ebbinghaus tarafından tanımlanmışıtr.
• insanlar bir dizi olayın genellikle ilk ve son kısımlarını hatırlama eğiliminde olur. buna psikolojide "seri konum etkisi" denir. örneğin rastgele seçilmiş kelimler sırasıyla bir kişiye gösterildiğinde ve bu kelimeleri tekrar etmesi istendiğinde kişi genellikle ilk ve son kelimeleri net hatırlayıp ortadaki kelimeleri daha zor hatırlama eğiliminde olur. bu, her ne kadar hafıza ile ilgili bir psikolojik olgu olsa da benzer bir durumu "duygusal etki" şeklinde de sinemaya uyarlayabiliriz.
• insanların bir dizi bilginin sunulma sıralarına göre ilk ve son ögelerini ortanca ögelere oranla daha iyi hatırlaması durumu. sonluk etkisi için "bilgi henüz kısa süreli hafızadan çıkmadı ondan ya" açıklaması tatmin edici olsa da ilklik etkisi için çeşitli ilginç açıklamalar mevcuttur. bunlardan birisi de edimsel koşullanma temelli açıklamadır. bu modele göre katılımcı önyargısına sahip olan kişi daha iyi performans gösterme eğilimindedir ve ilk ögelerin sunulduğu zaman bunları hafızada tutmanın getirdiği ödül (tatmin hissi) sonrakilerden daha etkilidir. verilen öge sayısı arttıkça ödül etkisiyle birlikte motivasyon, dolayısıyla da performans düşer.
  
  edit: bu zımbırtının kendisinden bahsetmişken kaçınma yollarından da bahsedelim bari. "oğlum çalışıyorum çalışıyorum ama yine olmuyor ya" diyen tiplerdenseniz -veya değilseniz de- bu fenomenin etkilerini elimine etmek verimliliğinizi arttırabilir. şöyle ki efendim yapabileceğiniz şeylerden birisi çalıştığınız bilgi dizisinin başlangıç ve bitiş noktalarını değişken hale getirmek olabilir. ezberlemeniz gereken 5 paragraflık bir metin var diyelim, ilk provanızda 1. paragraftan başlayıp 3. paragrafa kadar çalışabilirsiniz, sonraki provada 4-5'i çalışabilirsiniz. vesaire vesaire. bu şekilde çalışarak aynı zamanda serial position effect'ten kaçınabileceğiniz gibi geniş bir organizasyona sahip bir bütünü işlemektense parça parça giderek bilgi işleme sürecinin daha verimli hale gelmesini sağlayabilirsiniz.