pomaklar

• (bkz: pomak)
• adalet timsali, hak yemez bir sözlük yazarı.
• nickinden anlaşılacağı üzere her an kavga çıkarması muhtemel yazardır. çarşı karışabilir.
• iyi bir insan ve yardımsever bir paylaşımcı. bir sözümle koca the office ekibini ayağıma döktü; "itin olur yoldaş" dedi!
  
  karma'ya göre o da bir şey isterse olacak!
• yardımsever bir ekşi sözlük yazarı.
• beni yorumlarıyla aydınlatmış yazar.
  teşekkürü bir borç bilirim.
• türkiye'de 20 milyon kadar nüfusu olan millet.
• bu hayatta kaybettiğini düşünen yazar benim badi listemde aylardır. her telden yazıyor amına koyim. hayır işin garibi bi muhabbetim bile yok nick'i mi görse kim lan bu der ama nereden nasıl eklendiyse ben bu adamı bu saatlerde zevkle okuyorum lan. her boka yazacak bir şeyi var amına koyim.
  
  ha bu arada ales'i kazandığı gün ıslatalım bi artık lan!
• bogomiller'in ardılı olduğunu düşündüğüm topluluk.
  bunun için yeterli veri olduğuna inanıyorum.
  bogomil inancı, anadolu'da, hatta daha spesifik olmak gerekirse sivas-divriği çevresinde, ve hatta bugünkü dersim'de gelişmiş, liderleri pavlus'tan dolayı pavlikan mezhebi olarak adlandırılmış, heteredoks bir hıristiyan inancı.
  ortodoks merkez bizans'ın başını askeri başarılarıyla bayağı bir ağrıttıktan sonra, yenilince bir çok pavlikan bugünkü bulgaristan-makedonya bölgesine sürüldü.
  (aradan yüzyıllar geçtikten sonra, aynısını ortodoks osmanlı heterodokss karamanlılar'a yapacak ve bulgaristan konyalı türkmenlerle dolacaktır!)
  bulgaristan'da, gelen pavlikanların etkisiyle, aradan bir süre geçikten sonra bu kez bogomil isimli bir papazın liderleğinde, yine aynı heterodoks temelli inanç sistemi yoğun bir takipçi kazandı.
  yine bizans'ın başına bela oldular.
  zira merkezi-ortodoks devletlerin, düzenlerini sürdürmelerine engel olacak herhangi bir alternatif inanca, muhalefete tahammülü yoktur.
  bogomiller bizans'ın baskısıyla önce bosna taraflarına, daha sonra kuzey italya ve güneş fransa'ya kadar dağıldılar.
  toulouse'da, şehre gelen bogomiller'in etkisiyle kathar inancı gelişti. bu da heterodoks bir inançtı ve doğal olarak ortodoks vatikan ve onalrın ortodoks inanç sistemli yandaş devletleri tarafından yok edildiler.
  tarihin ilk haçlı ordusu, işte bu sebeple toplandı: kilisenin dikte ettiği dini farklı yorumlama cüreti gösteren heterodoks hristiyanları yok etmek için.
  (ilginçtir, bugün toulousefransa'nın en solcu şehirlerinden biridir. fransa'nın tuncelisi bir bakıma `:)` )
  
  neyse biz geriye, bulgaristan'a dönelim.
  bizans'ın baskısıyla bulgaristan'daki bogomillerin bir bölümü batıya doğru göçtü, evet.
  ama bu olayların geliştiği 9. yy'da, devlet ordularının erişemeyeceği coğrafyalar vardı: dağlar!
  bulgaristan'daki bogomillerin önemli bir bölümü bulgaristan'ı terketmedi;
  ama bizans askerinin ulaşamayacağı yerlere, rodop/balkan dağlarını yüksek kesimlerine yerleşti.
  buralarda, devlet sisteminden uzak, kurtarılmış bölgelerde yaşamaya başladılar.
  (yüzyıllar sonra dersim, kaz dağları, toroslar, vs örneklerinde olacağı gibi)
  
  ovalar düzdür, yolu vardır, dünyaya açıktır, gelen olur, giden olur.
  dışarıdan gelen kalır, yerlisi kalkar başka yere göçer.
  insan insana karışır.
  ama dağlar öyle değildir.
  dağ ahalisi nerede doğarsa orada ölür ekseriyetle.
  yolu yoktur, gelen olmaz, giden olmaz.
  bu nedenle dağda nüfus yapısı akışkan, değişken değildir.
  ovalarda tüm insanlar birbirine karışırken,
  dağdakiler kendi aralarında yaşayıp giderler.
  
  bu nedenle, osmanlı balkanlar'a geldiğinde, rodop dağlarında yaşayanar, bugün hala orada yaşayan pomakların ataları, yani bogomillerdi bence.
  merkezi gücün gücüne giden dini eğilimleri yüzünden hiç bir devlet ile anlaşamamışlardı o güne kadar.
  
  o sırada gelen yeni devlet ise, önceki devletelere benzemiyordu:
  bir kere ilk gelen osmanlılar, tahtı kılıçlı dervişler denen, yarı dini, yarı askeri liderlerdi (seyyid ali sultan, sarı saltuk, demir baba, elmalı baba, otman baba, vs...)
  ve bunlar devletin kuralcılığı ile değil, tamamen esnetilmiş, hayata uydurulmuş bir dini öğretiyle (heterodoks islam) geliyordu.
  ekonomik ve sosyal yapı olarak da önceki derebeyliği sistemine göre çok daha insancıl vaatleri vardı.
  
  heath lowry şöyle anlatıyor:
  osmanlı balkanlar'a geldiğinde, sosyal yardım dağıtan merkezler (tekkeler, aşevleri) kuruldu.
  buralar sadece müslümanlara değil, hıristiyanlara da açıktı.
  hıristiyan halk tabakası, buralarda islam ile tanışıyorlardı.
  
  ama bazı çekinceleri vardı.
  
  örneğin hıristiyan: "ben şarap içerim, sizde şarap yok" diyordu,
  dervişler, "e biz de içiyoruz, sorun değil" diyordu.
  hıristiyan "ben günde 5 vkit namaz kılamam, zor gelir" diyordu,
  dervişler, "e biz de o kadar kılmıyoruz zaten" diyorlardı.
  hıristiyan, "ben sünnet olamam" diyordu,
  dervişler: "e biz de olmadık zaten" diyorlardı.
  böyle böyle, hıristiyan halk heterodoks islam'a yaklaştı ve müslüman oldu.
  (balkanlar7da yoğun olarak islamlaşmanın yaşandığı coğrafyaların, bogomiller'in yaşadığı coğrafyalar -bulgaristan-bosna) olması da bu açıdan önemlidir)
  
  ancak oldukları ilk müslümanlık, büyük çoğunlukla ortodoks islam, yani sünnilik değil,
  heterodoks islam, yani proto-alevilik diyebileceğimiz bir sistemdi bence.
  (şehirde yaşayan ve statüsünü kaybetmemek için müslüman olan hıristiyan seçkin zümnresinden değil, basit, köylü halktan bahsediyorum. siçkinler direk yönetici sınıfa geçiyor ve yönetici sınıfın mezhebine, sünniliğe giriyorlardı)
  
  zaten hıristilyanlık ile ciddi sıkıntılar yaşayan bogomiller'in eski dinlerinden kopması çok da zor olmadı.
  
  öyle ki zaten bogomiller hıristiyanlar tarafından din dışı sayılıyordu. bosna kilisesi hiç bir zaman tanınmamıştı mesela.
  
  neyse, sonuç olarak, rodopların zirvelerinde yaşayan bogomiller müslüman oldu, pomak adını aldı.
  
  ama bugün bakıldığında, pomakların büyük çoğunluğu sünni müslümandır.
  bence bu işin temelinde farklı bir hikaye var.
  yani pomaklar'ın ilk müslüman oluşlarında hakim olan inanç bugünkü gibi sünnilik değil.
  daha heterodoks bir islam anlayışını benimsediklerini düşünmüşümdür hep.
  sonradan bir dönüşüm de heterodoksluktan sünniliğe dğru olmuş gibi geliyor bana.
  
  geçenlerde rastladığım bir araştırma yazısı da bu konu üzerinde duruyordu.
  şimdi onu paylaşma zamanı.
  yazının bundan sonrasında ben yanınızda olmayacağım;
  ama buraya kadar ilginç geldiyse yazılanlar,
  bundan sonra da keyif alacağınızı garanti edebilirim:
  
  ***
  
  recep memiş
  
  pomaklar üzerine farklı bir tarih okuması:
  
  http://www.pomak.eu/board/archive.php?topic=2678.0
• başlattığı çanakkale'de evi yanan yaşlı çifte yardım ediyoruz kampanyası ile çok büyük hayırlara vesile oldu kendisi. buradan tekrar teşekkürlerimi iletiyorum kendisine.