pal teleki

• pál teleki (d.1 kasım 1879, budapeşte - ö. 3 nisan 1941, budapeşte), 1920-1921 ve 1939-1941 arasında macaristan krallığı başbakanı.
  
  ünlü bir coğrafyacı olan teleki 1905'te macar parlamentosu'na girdi ve 1. dünya savaşı'ndan sonraki paris barış konferansı'na (1919) delege olarak katıldı. 1920'de dışişleri bakanı oldu, trianon görüşmelerine katıldı, temmuz 1920'de başbakanlığa getirildi. kral károly'inin yeniden tahta geçirilme girişiminden sonra dışişleri bakanlığından, 1921'de de hiçbir zaman gerçekten yakınlık duymadığı partili siyasetten çekildi.
  
  1938'de eğitim bakanlığına atandı, şubat 1939'da béla imrédy'den sonra başbakan oldu. başbakan olduktan sonra yahudiler aleyhindeki yasaların yürürlükte kalmasına izin verdi, buna karşın karşın bazı faşist partileri kapattı.
  trianon antlaşması'nın (1920) yeniden gözden geçirilmesini şiddetle savundu. bu antlaşmayla kaybedilen toprakları almanya'nın gücü sayesinde geri almayı düşünürken, hitler'e çok fazla bağlanmanın macaristan'a getireceği tehlikeleri de gördü. çekoslovakya'yı parçalamasıyla ukrayna'yı çekoslovakya'nın elinden almayı ve romanya'nın kuzey transilvanya'yı istemeyerek elden çıkarmasını kabul etmesine rağmen, hitler tarafından polonya'ya karşı savaşa sürüklenmeyi reddetti.
  
  1940'ta yugoslavya'yla bir dostluk antlaşmasının görüşmelerine oturdu. almanya 1941'de yugoslavya'yı işgal edince, almanların yugoslavlara karşı yardım talebi (böylece de antlaşmayı ihlal etmeleri) ile britanya'nın bu yardım karşısındaki tehditleri arasında kaldı. bu karşıt baskıları göğüsleyemeyen teleki intihar etti.
  
  kaynak: vikipedi
• lozan barış anlaşmasında çözülemeyip ertelenen ve 1926 yılında milletler cemiyeti arabuluculuğuna sevk edilen musul sorunu için milletler cemiyeti tarafından oluşturulan musul komisyonu'nun 3 üyesinden biridir. diğer üyeler, belçikalı albay poulis ve isviçreli a. wirsen ile birlikte musul sorununa dair milletler cemiyetine rapor yazmışlardır.
• ikinci dünya savaşında etliye sütlüye karışmadan tarafsız kalmamızın ne derece doğru karar olduğunun ispatı bu şahıstır.
  
  kendisi hem tarafsız kalayım, ama bir yandan da almanya’nın gücünü kullanıp topraklarımı genişleteyim modunda takılmıştır. bir süre boyunca bunun ekmeğini yemiştir, macarlar bayağı toprak tırtıklamıştır. ancak almanlar yugoslavya’yı işgal etmek için macar topraklarından geçmek zorunda kalınca, dün yediği hurmalar bugün bi tarafını tırmalamış, ingilizlerin bu izni vermemesine yönelik yoğun baskısı karşısında amiral horty’nin izniyle almanların yugoslavya’ya saldırmak üzere macar topraklarına adım atınca; artık kaçacak deliğinin olmadığını görüp intihar etmiştir. sonrasında olanlar da zaten facia.
  
  şimdi bazı uyanıklar, bari 1943lerde savaşa girseydik yeaaa, en azından adaları, burgası falan alırdık yeaaaa gibi saçma fikirler üretiyor. gerçek savaş, hele ki dünya savaşı öyle age of empires oynamaya benzemez.
  
  yatın kalkın ismet paşaya ve dönemin tam tarafsızlık yanlısı politikacılarına dua edin.