padişah

• 1808 isyanı sırasında (alemdar mustafa paşa'nın öldürüldüğü isyan -alemdar vakası) yeniçerilerin ve onların çoğunluğu küçük esnaf ve işçi olan müttefiklerinin padişah kavramına bakışlarıyla ilgili muhteşem bir alıntı:
  
  "ol esnalarda, sultan mahmud efendimizi de istemeyiz deyu feryad ediyorsunuz, kimi padişah edecek idiniz deyu hakir bazan sual eder idikde, esma sultan olsun ve bazıları tatar han gelsin padişah olsun ve bazıları dahi molla hünkar gelsin padişah olsun ve bazıları her kim olursa olsun padişah bir adam değil mi ki kim olursa olsun, allah ocağımıza zeval vermesin de padişah ne imiş dediler.
  
  vay cahil pezevenkler vay, güneş olmayınca zerre kande bulunur. maazallah!"
  
  [isyan esnasında ikinci mahmud'a sunulan bir rapor; aktaran mehmet mert sunar, "cauldron of dissent: a study of the janissary corps,
  1807-1826", yayınlanmamış doktora tezi, suny binghamton, 2006]
  
  demek ki karizma, itibar, saygı, iktidar... bunların hiç biri mutlak değil. mesele gayet politik ve sınıfsal. adamların ahlaki ekonomisine saygı göstermezsen onlar da kırım hanı'nı, bir kadını, bektaşi şeyhini padişah yapmaya çalışırlar. "padişah da bir adam değil mi" deyiverirler.
  
  vay pezevenkler vay!