nmda

• n-methyl d-aspartate.
• nmda (n-metil d aspartat) , nmda reseptörlerini (glutamat reseptörü), uyarır. glutamat mss de eksitatör bir nörotransmitterdir. ketamin, alkol gibi maddeler bu reseptörün antagonistidir.
• magnezyum, ketamin, nitröz oksit, biperiden, metadon, riluzol, memantine ve fensiklidin tarafından inhibe edilerek sss'de yapmış olduğu eksitasyon önlenebilen reseptör.
• als tedavisinde kullanılan riluzol ve idrosilamid birer nmda reseptör blokörü'dürler.
  
  etanol bağımlılığında kullanılan akamprosat da bir nmda reseptör blokörü'dür.
• ögrenmede etkili reseptördür fakat magnezyum tarafından inhibe edilmiştir. bu reseptörü açmanın 2 yolu vardır. bu 2 yolda magnezyumu çıkarmaktan geçiyor.
  
  1-) glisin reseptöre bağlanır (nmda glutamat reseptörüdür.) ve magnezyum çıkar. kanalı tıkayan magnezyum olmadıgından kanal artık serbesttir.
  
  2-)ya daaa, uzun süreli potansiyel (ltp) dediğimiz olay olacak. nmda kanalı kalsiyum sodyum ve potasyuma geçiegendir. ve hipokampusta şöyle bir olay gerçrkleşiyor.
  
  glutamat magnezyum tıkalı nmda kanalına bağlanamayınca gidip ampa dediğimiz bir kanala bağlanıyor. bu kanal sodyum ve potasyuma geçirgen ancak kalsiyuma değil. tabi impuls oluşması için (hatta kalsiyum olmadan bir hücre iş yapmaz zaten) kalsiyum gerekiyor. ampadan geçen sodyum içeride (+) yük yapıyor. ve magnezyumda (+) yüklü olduğundan magnezyumu içerdeki sodyum dışarı itiyor ve nmda kanalı açılmış oluyor.
  
  nmda kanalı sayesinde içeri giren kalsiyum hipokampustaki bu sinir hücremize inanılmaz bir impuls veriyor. hem postsinaptik hücredeki reseptörü arttırıyor hemde aynı hücreye nitrik oksit salgılatarak presinaptik hücrenin nörotransmitter salgısını arttırıyor.
  
  hücre bu uzun süreli impulsa dayanamaz ve normal şartlarda ölür. ama hücremiz bu duruma cevap olarak yeni sinapslar yaparak (işte tam burası ögrenme dediğimiz olay.) bu durumdan kurtulur.
• diğer glutamat reseptörleri aksine (bkz: ca)'da geçirgendir
• nmda reseptörünün aktiflenebilmesi için ortamda glutamat bulunmasının yanında ampa aracılığı ile de hücreye na+ girişi gerekir ki bu sayede nmda'yı bloklayan magnezyum uzaklaştırılsın...bu yüzden nmda hem kimyasal hem de elektrojenik özellik gösteren reseptör ve iyon kanalıdır.
  nmda, hücreden k+ çıkışı, na+ ve en fazla da ca++ girişini sağlayan reseptördür. kanalın işlev yapması için glutamatın yanında glisin de reseptöre bağlı olmalıdır.
  nmda reseptörü, long term potentiation ile uzun süreli bellek ve öğrenmede rol alır.