moskova sanat tiyatrosu

• nemirovic danchenko ve konstantin stanislavski'nin 1898 yilinda beraber kurdugu rus tiyatrosu. naturalist tiyatro anlayisinin en basarili temsilcisidir. amator oyunucu ve yazar olan stanislavski'nin yonetmen, yazar danchenko'nun ise dramaturg olarak gorev aldigi bu tiyatroda en cok cehov oyunlari sergilense'de puskin, tolstoy^* shakespeare ve gorki'nin oyunlari da sahnelenmistir. detayli reji calismalari, oyunculari yildizlastirmak yerine amator oyunculari gercege en yakin bir bicimde oynatma anlayisi, ilk kez moskova sanat tiyatrosu sayesinde ortaya cikmistir.
• (bkz: natüralizm)
• (bkz: meyerhold)
• iki donemi vardır. ilki stanislavski'nin yürüttüğü natüralist dönem, ikincisi halet-i ruhiye adıyla gecen cehov'un bulundugu donem.
• 19. yüzyılın sonunda çarlık rusya reform ve despotizm arasında bir yerde var olmaya çalışıyordu. ıı. aleksandr eğitime ve batılı yeniliklere açık bir dünya görüşü vardı. ancak 1881’de bir suikast sonrası veliahttı ııı. aleksandr çar oldu. babasının ölümü üzere etkilenen çar, imparatorluğa emirlerinin uzanabildiği bölgelerde baskı politikalarına yeltendi. bu baskı rejimi halkı yaşayış anlamında etkileyecekti. sanata sansür getirilecek ve işlevselliğini bir süreliğine kaybedecekti. yüzyılın sonunda çarlık rusya birçok yazar yetiştirecek ve yeni bir düzen yankıları küçükte olsa yayılmaya başlayacaktı.
  
  bir yüzyıl önceki dünyada ortaya çıkan bir fikrin kabul görmesi uzun yıllar alabiliyordu. lakin 19. yüzyılın sonu belirli kavramları yıkarak sanat anlamında senteze gidiyordu. bu senteze hakim olan iki usta isim konstantin stanislavski ve v. nemiroviç dançenko’nun düşüncelerinde hem bir konservatuar hem de yüzyıl gerçeklerini ortaya koyabilecekleri bir anlayış vardır. stanislavski 1891 yılında tolstoy’un ‘’aydınlanma meyveleri’’ eserini ve dostoyevski’nin ‘’stepançikov köyü’’ eserini oyunlaştırıp, sahneye koymuştur. ilerleyen yıllarda ‘’metod’’ adı vereceği oyunculuk kuramının ilk nüanslarını bu oyunlarda işlemiştir. tiyatro görüşleri aynı temelde olgunlaşan stanislavski ve dançenko 1898’de moskova sanat tiyatrosu’nu kurarlar.
  
  moskova sanat tiyatrosu, içerik anlamında bireysel hazların ön planda olmadığı ve saray tiyatrosu’ndan uzak, yerel sorunlarla birlikte değişmekte olan dünyayı bir katharsis yoluyla değil, sembolik yollarla aramaktadır. genel sanat yönetmenliği görevini stanislavski, dramaturg görevini dançenko üstlenir. dünya tiyatrosu için büyük bir dönüm noktasıydı. kısa zamanda ‘’ulusal tiyatro’’ niteliğine evrilen bünyesinde birçok oyuncu, yazar, yönetmen yetiştirmiştir. çağdaş tiyatroya bambaşka bir hız kazandırmışlardır. stanislavski’nin zaman içinde kendi oyunculuk deneyimleri ve entelektüel yaşamı gidişatında geliştirdiği psiko-gerçekçi yani ‘’metod’’ oyunculuk anlayışı kısa zamanda tüm dünyanın ortak çalışma literatürüne girecektir. kısaca açmak gerekirse, oyuncu, karakterine özdeneyimlerinden yola çıkarak psikolojik bir çatı oluşturmayı çalışan bir oyunculuk kuramıdır.
  
  moskova sanat tiyatrosu, ilk başarısını çehov’un ‘’martı’’ oyunuyla kazanacaktır. klasik tarzın dışında bir reji ile temsile koyulan oyunların peşi sıra yine çehov’un oyunlarından ‘’vanya dayı, 1899; üç kız kardeş, 1901; vişne bahçesi, 1904’’ tiyatro camiasında büyük sükse yapmış oyunlarıdır.