miralay sadık ^*

• hürriyet ve itilaf fırkası’nın kurucusudur. 1860 senesinde istanbul’da dogmus, 1941 senesinde yine istanbul’da ölmüştür.
  
  ittihat ve terakki’nin önde gelen isimlerinden olan sadık bey, partinin siyonizme karşı gerekli sertlikle tavır göstermediği ve de masonlukla çokça içli dışlı olduğu iddiasıyla ittihat ve terakki’den ayrılmıştır.
  
  daha sonra 1911 senesinde hürriyet ve itilaf fırkasını kurmuş, ittihat ve terakki’nin 1913 senesinde iktidarı tamamen ele geçirmesinin ardından paris’e gitmiştir. i. dünya savaşı’nın ardından istanbul’a dönmüş, fakat bu sefer de milli mücadeleye karşı olduğu iddiasıyla yüzellilikler listesine alınmıştır. bu denli talihsiz bir adamdır.
  
  o da bunun üzerine dobruca’ya yerleşmiş, oradaki hırsova köyünde 22 yıl yaşamıştır. yüzelliliklerin af kapsamına alnıması ile birlikte memlekete dönüş imkanı sunulmuşken, o affedilmesini gerektirecek bir suç işlemediğini belirterek türkiye’ye dönmeyi reddetmiştir.
  
  1940 senesinde, 80 yaşında iken, inönü’ye uzun bir dilekçe yazarak yaşamını ve yaptıklarını anlatmış; affedilmek değil, suçsuz olduğunu kanıtlamak istediğini belirtmiş; ölmeden önce hakkındaki vatana ihanet suçlamasının kaldırılmasını istemiştir.
  
  ismet inönü de dileğini yerine getirerek onun bükreş büyükelçiliği vasıtasıyla yurda dönmesini sağlamıştır. fakat kaderin cilvesi işte, istanbul’a geldiği günün akşamı, 4 şubat 1941’de, yaşamını yitirmiştir.
  
  miralay sadık, her döneme muhalif kişiliği ile, ben gibi arızaların her zaman takdirini kazanmıştır.
  
  unutmadan, kabri karacaahmet mezarlığındadır.
• siyonizm ve masonluk hakkındaki fikirlerinin isabetliliği ve ileri görüşlülüğü hazin bir şekilde gerçekleşmiş büyük adam.eğer düşüncelerine itibar edilseydi bugün bambaşka bir coğrafyada yaşıyor olabilirdik.
• ittihat ve terakki cemiyeti’nin yahudilerin kontrolunde oldugunu soylerken aldigi bilgilerin tamami donemin ingiliz diplomati fitzmaurice‘den gelmistir. rauf orbay anilarinda bu konuyu detayli bi sekilde anlatir. fitzmaurice, oyun kurmada ve entrika yaratmada o kadar mahirdir ki, donemin seyhulislami musa kazim efendi’yi de mason olmakla itham eder. hatta 31 mart ayaklanmasi’nin da bizzat icindedir gerald h. fitzmaurice.
  
  cemal pasa anilarinda fitzmaurice‘i “seytan ruhlu” diye tarif eder ve mahmut sevket pasa suikasti’nin hakiki tertipcisi olarak itham eder. (cemal pasa, hatiralar ittihat terakki, 1. dunya savasi anilari, is bankasi yayinlari, mayis 2001, s.49)