memnu hakların iadesi

• türk ceza kanununun 121 ila 124.maddelerinde düzenlenmiştir.
  kısaca, süreli ve süresiz ağır hapis cezası verilen mahkumlara ilave ceza olarak "amme hizmetlerinden memnuiyet" (kamu haklarından yasaklanmak) velayet ve vesayet haklarından mahrum bırakılma gibi vatandaş olma ,ana-baba hakkını kullanamama,bazı hallerde kocalık hakkından mahrumiyet,malları üzerinde tasarrufda bulunamama gibi yoksunlukların ,belli süreler geçip şartları oluştuğunda bir kararla yeniden verilmesidir.
  örnek : kamu hakkından yasaklı olan seçmen olamaz,seçimlerde aday olamaz.
  
  not : meşhur mustafa bayram bu hakkını kazanarak seçilmişti...
• eski tck'da geçerli olan bu müessese, yeni tck ile birlikte tarihin tozlu topraklı raflarındaki yerini almıştır. yeni kanunla hak mahrumiyeti/yoksunluğu cezanın infaz edildiği süre ile mahduttur.
• yeni tck ile zımni olarak ortadan kaldırılarak sona eren uygulamadır.
  
  artık sürekli hak mahrumiyeti kavramı ortadan kalktığı için kimsenin memnu hakların iadesine başvurmasına gerek kalmadı. zira bahsedildiği üzere mahkumiyet sona erdiği anda memnu hak da ortadan kalkmış oldu.
  
  daha önceden mahkumiyeti bulunup da seçime giren leyla zana ve hatip dicle gibi vekilleri memnun hakların iadesi için mahkemeye yaptıkları başvuru " memnu hak" olmadığı gerekçesiyle 2011 yılında reddedilmiştir. ysk tarafından bu konuda yapılan açıklama neticesinde yüz kızartıcı suçlar hariç olmak üzere, mahkumiyeti sona ermiş kişilerin seçilebilmeleri için artık memnu hakların iadesine başvurmalarına gerek olmadığı açıkça belirtilmiştir.
• sözlükte tarihin tozlu raflarına karıştığı iddia edilse de hala uygulanmaktadır. zira 5237 sayılı tck bu kurumu terk etmiş olsa bile özel kanunlarda yer alan hükümler nedeniyle memnu hakların iadesinin tatbiki zorunluluğu bugün dahi mevcuttur. örnek vermek gerekirse, cezanın infazı belli mesleklerin yapılmasını engellediği için bu hallerde kişi tck dışındaki kanunların meydana getirdiği yasakların ortadan kaldırılması için mahkemeye başvurarak yasaklanmış haklarının iadesini talep etmelidir.
  
  şartları,
  -mahkûm olunan cezanın infaz edilmiş olması,
  -cezasının infazından itibaren 3 yıllık bir sürenin geçmiş olması,
  -bu süre içerisinde hükümlünün yeni bir suç işlememesi,
  -yaşamını iyi halli olarak sürdürdüğüne dair mahkemede kanaat oluşması.
  
  memnu hakların iadesi kararı kişinin adli sicil kaydına işlenir. memnu hakların iadesi, hükümlünün yargılandığı mahkeme tarafından yapılır. hükümlü, hükmü veren mahkeme dışında bir yerde ikamet ediyorsa ikamet ettiği yerde bulunan ve mahkûmiyet hükmünü veren mahkemeyle aynı dereceli bir mahkemeye de başvurabilir.
• sanılanın aksine tarihin tozlu raflarına kaldırılmış bir müessese değildir.
  
  çünkü bu kurum, 5352 sayılı adli sicil kanunun 13. maddesine, 5565 sayılı kanunla eklenmiş bir fıkrayla, 06.12.2006 tarihinden beri hukuk dünyamızda varlığını sürdürmektedir.
  
  yasaklanmış hakların geri verilmesi başlıklı 5352 sayılı yasanın 13/a maddesine göre, mahkemece 5237 sayılı türk ceza kanunu dışındaki bir kanuna istinaden uygulanan hak yoksunluklarının giderilebilmesi için yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna; yani eski adıyla memnu hakların iadesine başvurulabilir.
  
  zira 5237 sayılı türk ceza kanunun 53. maddesine göre verilen hak yoksunlukları genel itibarıyle bihakkın tahliye tarihi ile birlikte zaten kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
  
  işte 5352 sayılı yasanın 13/a maddesine göre, 5237 sayılı türk ceza kanunu dışında, diyelim 2918 sayılı karayolları trafik kanunu veya 6136 sayılı ateşli silahlar ve bıçaklar hakkındaki kanun veya 298 sayılı seçim kanunu gibi özel bir takım ceza yasalarına dayanarak mahkemelerce verilen hak yoksunluklarının sonradan geri alınabilmesi için bihakkın tahliye tarhiniden itibaren 3 yıllık bir sürenin geçmesi gerekiyor.
  
  özel kanunlarla hak kullanımı yasaklanan örneğin; ehliyeti geri alınan, milletvekili olamayan, silah ruhsatı verilmeyen kişilerin bihakkın tahliye tarihinden itibaren üç yıl geçtikten sonra dilekçeyle kararı veren mahkemeye başvurarak memnu hakların iadesini talep etmeleri gerekir.