max fruchtermann

• istanbul'a ve osmanlı dönemine ait neredeyse tek fotoğrafların deklanşörcüsü fotoğrafçı.
  
  1853 yilinda avusturya-macaristan imparatorlugun'da dogdu. 1867 de istanbul'a geldi. iki sene gibi kisa zamanda yuksekkaldirim'da resim ve cerceve isleri yapan dukkanini acti. bati'nin ozellikle osmanli orientalizmine olan buyuk tutkusunu bilerek ilk osmanli manzara ve portreleri kartpostal olarak basti.
  
  bastiği kartpostallar arasında sarayburnu, galata koprusu, galata kulesi, dolmabahce sarayi, sultanahmet camii, arnavutkoy, kuzguncuk fotoğrafları vardır. figur ve portre kartpostallarinda da hamallar, sucular,dervisler ve balikcilar basta gelmektedir. osmanli turkiye'sinin orientalistik gizemli yasantisini gosteren bu kartpostallar ozellikle avrupalilari cezbetmis, kisa zaman sonrada dunyanin dort bir yaninda boy gostermeye baslamiştir.
  
  halen kartpostalları dünyanın bir çok yerinde açık arttırmalarda satılmakta olan fruchtermann'ın en büyük koleksiyonerliğini mert sandalcı yapmaktadır.
  
  (bkz: eski istanbul fotograflari)
• fruchtemann fotografci degil, kartpostal editorudur. bu kucuk hata, ya da buyuk hatayi konunun uzmani hasebiyle duzelteyim. fruchtermann donemin unlu fotografcilarinin eserlerini kartpostallara gecirmistir. ilk kez ciddi bir bicimde koleksiyonunu yapan kisi olarak ne yazik ki koleksiyon artik elimde olmayip satilarak dagilmistir. gunumuzde el degistiren bir kac tane yeni fruchtermann koleksiyonu vardir. 2500 civarinda kartpostaldan olusur.
• bugün babamın eskiden sahaflardan üç beş kuruşa aldığı nostaljik belgelerin arasından çıkan ve araştırdığım kadarıyla çok nadir olduğu söylenen bir kartpostal serisinin editörü olduğunu öğrendiğim sanatçı. vays.
• max fruchtermann osmanlı imparatorluğu'nun ilk kartpostal editörüdür. 1867'de türkiye'ye gelmiş, iki yıl sonra yüksekkaldırım'da bir çerçeveci dükkanı açmıştır. 1895 yılında ilk osmanlı kartpostal serisini breslau'da emil pinkau matbaasında bastırmıştır.
  
  bastığı kartpostallar şahane görsellere sahiptir ve koleksiyon camiasında artık yüksek fiyatlara satılmaktadır bu kartpostallar. basılan tüm kartpostallara, koçbank'dan çıkan, mert sandalcı'nın hazırlamış olduğu "max fruchtermann kartpostalları" adlı üç ciltlik eserden ulaşılabilir. (kitabın ingilizcesi de mevcuttur ve her meraklı koleksiyonerin kütüphanesinde olması gerekir. ama biraz tuzludur.)
• mert sandalcı koleksiyonu 2000 yılında koçbank tarafından 3 cilt halinde basılmıştır.
• eski istanbul belleğinin geleceğe aktarılmasında köprü vazifesi görmüş kişi. gökhan akçura'nın "max fruchtermann diye bir adam" yazısı okunmaya değerdir. ı. bölüm ıı. bölüm