müntehib-i sani

• ikincil seçmen.
  malum memleketde 1946'ya kadar milletvekili seçimleri, iki dereceli olmuştur. 'iki dereceli' seçimde, halk, doğrudan milletvekillerini değil, müntehib-i sani'leri seçiyor; müntehib-i sani'ler de tbmm'ye girecek milletvekillerini belirliyorlardı.
  
  (bkz: müntehib-i evvel)
• iki dereceli seçim sisteminde, seçilecekleri seçen ikinci seçmenlere verilen ad’dır.
  
  türkiye’de (ve de osmanlı’da) 1877 ila 1943 yılları arasında uygulanan iki dereceli seçimlerde, her 400 seçmene bir ikinci seçmen düşecek şekilde belirlenen ikinci seçmenler, meclise gidecek vekil adaylarına oy veriyor ve bu adaylardan o il/sancak için ayrılmış kontenjana göre en çoktan az doğru oy alanlar seçilmiş sayılıyorlardı.
  
  ikinci seçmenler, sistemin uygulandığı, cumhuriyetin tek parti dönemine rastlayan 1923-43 arasında, tek parti chp’nin kendi üyeleri arasından seçtiği kişilerden oluşuyordu. parti üyesi bu ikinci seçmenler de, parti tüzüğü gereği ve zorunlu olarak yine chp tarafından belirlenen meclise gidecek vekil adaylarını seçiyorlardı.
  
  bu dönemde seçim adı altında yapılan bütün bu oylama/seçme süreci aslında iki dereceli bir onaylamadan ibarettir.
  
  sistemin işleyişini, osmanlı’nın birinci ve ikinci meşrutiyetleri dönemlerinde, cumhuriyetin tek parti dönemine göre daha “demokratik” olduğunu düşünebiliriz.
  *
  bu sistemin benzeri halen abd’nde başkan seçiminde uygulanmaktadır.
  
  abd’nde seçmenler aslında doğrudan seçilmesini istedikleri başkana oy vermektedirler ama bu süreçte eyaletlere ayrılan kontenjanlar göre her partinin belirlediği ikinci seçmenler çoğunluk sistemine göre seçilmiş ve ülke çapında toplam 538 ikinci seçmenden 270’ini çıkaran seçimi kazanmış sayılıyor.