letarjik ensefalit

• birinci dünya savaşı'nın sonlarına doğru aniden ortaya çıkıp avrupa'yı silip süpürdükten sonra, yine aniden yok olan bir salgın olup, bugün sırrını hala koruyor.
  
  bu alışılmadık beyin rahatsızlığı 1916'nın sonlarına doğru viyanalı nörolog ve psikiyatrist constantin von economo'nun dikkatini çekti. economo, hastalığa bugün de kullanılan letarjik ensefalit ismini verdi. bu beyin enfeksiyonuna yakalanmış hastalar viyana psikiyatri kliniğine çeşitli tuhaf belirtilerle geliyorlardı.
  
  bazı hastalar birkaç gün boyunca uykulu bir uyuşukluğa dalıyordu; bazıları katatonikti, saatlerce veya günlerce doğal olmayan duruşlarda kaskatı kesiliyorlardı; kimileriyse istemsiz hareketlerle kendini gösteren krizlerin eşlik ettiği denetimsiz bir heyecanın etkisi altına giriyordu. hastalar ya uykuya (veya uyku benzeri şeylere) boğuluyor ya da sürekli uykuları kaçıyordu.
  
  çesitli uyuklama hallerinden muzdarip hastalar otururken, ayaktayken, hatta yürürken veya yemek yerken, esneme ve yorgunluk gibi bütün belirtileri göstererek uykuya dalıyordu; ciddi vakalar ise haftalar veya aylar süren adeta daimi bir uyku haline girebiliyordu. buna karsılık, hiperkinezi hastaları yatakta döner durur, üzerlerinden yorganı atar, tekrar üzerlerine çeker, oturur, çılgınca kendilerini yataga atar, sonra yataktan atlar, amaçsızca oradan oraya yürür, konusmaları bozulur, dilini şaklatır ve ıslık öttürürler; bu huzursuzluk hali hiç durmadan günler ve geceler boyu sürer.
  
  çogu bu tuhaf hastalıga yenik düsmüs, bazıları iyilesmis, birkaçı da, oliver sacks'ın awakenings adlı kitabında unutulmaz biçimde tarif edildigi gibi, onlarca yıl boyunca kötü bir uyarılmışlık ve hareketsizlik durumunun alacakaranlıgında yaşamaya terk edilmiştir.
  
  hastalıkla ilgili görüntüler :encefalitis letargica teşekkürler katkıların için 3 kere 3 etti mi sana 9
• aylarca uyumanıza sebebiyet verecek alerjik hastalık, uyku rahatsızlığı.
• uğraması beklenen hastalık. yesillendir letarjik ensefalit.
• patolojik uyku halli beyin iltihabı.
• robert de niro ve robin williams'ın oynadığı türkçe'ye uyanışlar olarak çevrilen 1990 yapımı awakenings filminin konusunu oluşturan hastalık.
• letarjik ensefalit 1916/17-1930'lu yıllar arasında baş gösteren morbiditesi yüksek bir sendrom olup literatürde ilk dr. constantin von economo tarafından yerini almış nedeni belirlenemeyen uyku hastalığıdır.
  
  hastalığın tanısı kolaylıkla farkedilebilir bir niteliğe sahip değildir.
  1-tanımlanamayan nöropsikiyatrik davranışlar
  2-hipersomnolans(tekrarlayan gündüz aşırı uyku hali)
  3-oftalmoplejiye sahip bilinen bir triad taşıyordu.
  hemen her hastada tüm karakteristik semptomlar görülmemiş ve hepsi aynı hastalığı aynı şiddette yaşamamış. literatüre göre hastaların yaklaşık 1/3'ü nörolojik işlev bozukluğunun neden olduğu solunum yetmezliğinden öldü. hayatta kalanlardan bazılarında ise kalıntı parkinson veya nöropsikiyatrik sekeller görüldü.
  
  ensefalit letarjinin temel etiyolojisi belirsizdir. bunu genel olarak çevresel (toksikolojik), enfeksiyöz (viral, bakteriyel, vb.) ve oto-bağışıklık olmak üzere 3'e ayırmak mümkündür.
  ensefalit letarjinin birden çok etiyolojiye sahip olması da mümkündür. salgın döneminde dünya çapında ensefalitis lethargica'ya yakalanan insan sayısı bilinmemekle birlikte yapılan en kapsamlı araştırma sonucunda 1919 ile 1928 yılları arasında 52.781 ensefalit letarji vakası bildirilmiştir. benzer tarihlerde ve grip benzeri semptomlara sahip olduğu için hastalığın ispanyol gribi ile ilişkili olduğu düşünülmüş olsa da yapılan araştırmalar hastalığın ilerleme şekli bunu desteklemiyor. alman nörolog felix stern 1920'li yıllarda yaptığı araştırmasıyla hastalığın kademeli olarak 3 faza evrildigini belgelemistir.
  1.fazda hastada uyku hali-uyanıklık ritminin degisimi
  2.fazda okülerjik bir problem baş gosterecek olup
  3.fazda iyileşme ve ardından parkinsonizm benzeri semptomlar
  şeklinde hastalığı kanalize etmiştir.
  
  hastalık temelde akut ve kronik faz olmak üzere 2'ye ayrılır.
  akut faz sırasında, hastalar tipik olarak
  (kırgınlık, düşük dereceli ateş, farenjit, titreme, baş ağrısı, vertigo ve kusma gibi tanımlanamayan grip benzeri semptomların kademeli olarak başlamasıyla kendini gösterir) ilaveten:
  aşırı uyku hali
  oküler motilite bozuklukları
  hareket bozuklukları sıklıkla mevcut olup ancak geniş bir skalaya sahip hemen hemen her türlü nörolojik belirti veya semptom görülebilmektedir.
  
  kronik faz akut fazdan yaklaşık 1-5 yıl sonra ortaya çıkar ve en yaygın olarak parkinson benzeri belirtilerle karakterize edilir. kronik fazda da akut fazda görülen semptomlar (uyku bozuklukları, okulomotor anormallikler, istemsiz hareketler, konuşma ve solunum anormallikleri ve psikiyatrik problemler)görülür.
  
  dr.economo, akut ensefalit letarjiyi tanıyı kolaylaştırmak adına üç şekilde sınıflandırdı:
  1-somnolent-oftalmoplejik(en sık görülen)
  2-hiperkinetik
  3-amyostatik-akinetik (en az görülen)
  
  somnolent-oftalmoplejik form en yaygın olanıdır ve tipik olarak prodromal semptomların başlamasından hemen sonra gelişmiştir.
  
  dr economo akut ensefalit letarjiden ölen hastaların beyinlerini incelediğinde hiperemik meninksler, yumuşak- ödemli bir beyin ve beyin sapında da hiperemik bir renk değişikliği farketti.
  özellikle beyin sapı, korteks ve substantia nigrada bu değişiklikler oldukca farkedilir düzeydeydi. ayrıca kan damarlarının adventisya tabakasında lenfositik infiltrasyon ve akut bir enfeksiyöz sürece benzer yaygın hemorajik ve enflamatuar lezyonlar olduğunu gözlemlemiştir.
  hastalığın kronik fazında ise beyinde jeneralize atrofi olduğunu farketmistir.
  
  hastalığın tedavisi semptomatiktir.
  immünomodülatör terapi ve spesifik semptomları iyileştirmeye yönelik tedaviler denenmiştir. modern tedavide: l-dopa (levodopa), diğer parkinsonizm karşıtı ilaçlar ve kortikosteroidler kullanılmaktadır.