karolenj rönesansı ^*

• avrupa'nın karanlık devirleri içindeki en aydınlık dönem. ticaret ve ekonomide ümit vadeden gelişmeler. standart para birimi. eğitim seferberliği. lavrupa'da 5nci yüzyıl merovenj hanedanının ardından siyasi istikrarı ilk defa sağlayan charlemagne'ın 771'de başa gelmesiyle başladığı kabul edilir . beşinci yüzyılda batı roma imparatorluğunun yıkılışından sonra avrupa'yı işgal etmiş barbarların geçirdiği metamorfozun frankların önderliği altındaki doruk noktasıdır. roma imparatorlugu'ndan sonra süregelen birleşik avrupa ideali yolundaki ilk girişim oluşundan dolayı önemlidir.
  
  latince'nin yeniden ele alınarak standart hale getirilmesi. ortak ve standart para birimi. italya ve franklar arasında ticaretin gelişmesi. sanatta özellikle mimaride gelişme. bilimin yeniden ivme kazanması. eğitim seferberliği gibi uygarlık düzeyindeki ilerici gelişmeler sayesinde avrupa'nın karanlık çağları içindeki en aydınlık dönemi oluşturur.
  
  ancak ne yazık ki bu parlak devir pek uzun sürmemiştir. charlemagne'nın 814'de ölümü ile gerilemeye giren karolenj iktidarı, kuzey batıdan viking,isveç ve danimarka klanlarının . kuzey doğudan macarların ve güneyden müslümanların yeni istilalarının neticesi dağılmıştır. avrupa'nın çalkantısı yeni gelenlerin bir çoğunun 11'nci yüzyılda klisenin iktidarını ve hristiyanlığı kabulüne kadar devam etti. sonrasında ise asıl siyasi gücü klisenin oluşturduğu yüzlerce feodal prensliğe bölünmüş bir döneme girildi.
  
  bunun yanında 801 yılbaşında papa 3ncü leo tarafından charlemagne'a "romalıların yeni imparatoru" olarak taç giydirilmesi ardından klisenin tüm avrupa'da içinde gücünü yayma süreci başlamıştır.
  
  kısaca karolenj ronesansı'nın avrupa tarihine iki, önemli etkisi olmuştur:
  1) ulus kavramının kökenlerinin roma'dan sonra ilk defa bu denli güçlü biçimde ortaya çıktığı ilk dönemdir. günümüzdeki ulus devlet kavramının avrupa'daki köklerini aramak için beş yüzyıl sonrasını güzel philip dönemi ulusal monarşisini beklemek gerekecektir. (bkz: tapinak sovalyeleri/#7832020)
  2) bu esnada siyasette ortaya çıkan iktidar boşluğunu papalık ve onun tüm avrupa'ya yayılan gücü kapatacaktır.
• şarlman'ın başdanışmanlığını da üstlenecek kadar mevkisel olarak yükselen northumbrialı keşiş alcuin, bu sürecin başlıca mimarlarından birdir. alcuin'in önderliğinde latin kültürü ve latin literatürünün standartlaştırıldığı yeni kitaplar hazırlanmıştır. latince, bu gelişmelerle edebiyat dili olarak yükselişe geçmiştir. avrupa halkları arasında ortak bir dil olmak üzere latince standart bir hale getirilmeye çalışılmıştır. dil ile birlikte yazı üslubu da tekilleştirilerek "karolenj minüskülü" denilen açık, net ve kolay okunan bir yazı üslubu geliştirilmiştir. bu yeni prensiplere uygun olarak da manastır ve saray scriptorium'larında (yazı atölyeleri) incil kopyaları ya da dini konulu minyatür yazmalar üretilmiştir. yüzünü roma mirasına dönen karolenj döneminde, kelt-germen gelenekleri romalı bir konsept içinde antik modeller ve konularla harmanlanarak ele alınmıştır. insan tasvirleri yaygınlaşmaya başlamıştır. karolenj rönesansının düşünsel altyapısını ve politik ideallerini daha geniş kitlelere yayma misyonunu üstlenen en belirgin sanatsal gösterge mimari olacaktır. batının yeni büyük imparatorluğunun başkenti aachen, bizansın başkenti konstantinopolis'in karşısında yeni bir dünya başkenti olma misyonunu üstlenir. avrupada öncülü olmaya yerleşik mimari geleneği karolenj dönemiyle birlikte başlar böylece.
• 8. yüzyılın sonu, 9. yüzyılın ilk yarısını kapsayan dönem. rönesans kavramının niceliksel özelliklerine sahip değilmiş gibi durmaktadır. soyluların saray okulunda eğitilen oğullarının, bazı büyük manastır veya psikoposluk merkezlerinde yetiştirilen geleceğin bilgili rahiplerinin kültür düzeyini yükseltmiştir fakat merovenj manastırlarının civarındaki kırsal bölge çocukları arasındaki yaygınlaştırılmış ilkel eğitimin kalıntılarını yıkıp, manastırın dış okulları kapatılmıştır. (bkz: büyük benediktin ıslahatı) (bkz: içe kapanma ilkesi)
  
  yani çok küçük ve elit kitle için söz konusudur. karolenj dönemi entelektüel hareketi; monarşinin ve kilisenin yönetimi için eleman yetiştirme dışında, bir düşünce yayma gayreti içinde olmadığı gibi çıkar gözetmeyen bir tavır sergilemiştir.
  
  dönemin muhteşem yazma eserleri lüks kitaplardır. güzel yazıyla yazılmaları, -çünkü güzel yazı; çirkin yazıdan daha büyük ölçüde, kitap talebinin düşük olduğu bir cehalet döneminin işaretidir- saray veya az sayıdaki laik ya da kilise mensubu önemli şahıs için görkemli bir şekilde süslenmelerine harcanan zaman, kitapların dolaşım hızının çok düşük olduğunu açığa çıkarmaktadır.
  
  daha da ötesi, kitaplar okunmak için değil, hazinelerin büyümesi içindi. manevi değil, ekonomik birer maldılar.
  
  "içlerinde birer barbar uyuklayan bu hristiyanlar için bilim bir hazinedir. onu özenle saklamak gerekmektedir. kapalı ekonominin yanında, kapalı kültür. karolen rönesansı tohum atmak yerine, elindekileri sıkı sıkı saklamayı tercih etmiştir. cimri bir rönesans var olabilir mi?"