kıddes

• arap alevileri için yüzyıllardır devam eden; yaşayış ve bölgesel durumdan kaynaklı olarak günümüze kadar süregelen, diğer dinlere, peygamberlere olan saygı ve hoşgörüden ^* ötürü bayram niteliği taşıyan, hz. isa'ya duyulan hürmeti ifade etme adına da kutlanan ve özel bir gün olarak ifade edilen günlerden biridir.
  
  ''19 ocakta'' ^* kutlanır. kültürel ritüellerden dolayı günler öncesinden evler temizlenir, yöreye ve bugüne has yemek çeşitleri yapılır ki bu çok önemlidir, dini bakımdan önemli olan türbelere gidilip dualar edilir, aile büyükleri ziyaret edilir-bayramlaşılır, ek olarak muhtaç olanlara gerekli zekatlar verilir, yardımlar yapılır.
  
  kısaca insanların kaynaştığı güzel ve özel bir gündür, kutlu olsun !
• “3iyd el kıddes”
  
  yahya peygamber’nın (yuhanna) hz. isa’yı şeria nehri'nde yıkadıgı (vaftiz ettiği) gündür.
  
  19 ocak günü doğu hristiyanları ile antakya'da hıristiyan araplar, arap aleviler ve ermeniler'in (vakıflı köyü) ortak kutladıkları bir bayramdır.
  
  1861 yılında seyyah samuel lyde alevi dağlarını (cebel aleviyyin) gezip gözlemlerini anlattığı kitabında “3iyd el kıddes” i (kıddes bayramını) şöyle anlatır:
  
  yıkanma bayramı (kıddes); o gün herkes yıkanmak için pınarlara veya ırmaklara giderler (lyde, 1861: 361-62).
  
  bakara suresi 136. ayette denildiği gibi:
  
  “ allah’a, bize indirilene (kuran-ı kerim’e), ibrahim, ismail, ishak, yakub ve yakupoğullarına indirilene, mûsâ ve isa’ya verilen tevrat ve incil ile bütün diğer peygamberlere rab’lerinden verilene iman ettik. onlardan (peygamberlerden) hiçbirini diğerinden ayırt etmeyiz ve biz ona teslim olmuş kimseleriz.”
  
  arap aleviler, allahın tüm peygamberlerine birbirinden ayırt etmeden iman eder ve peygambere ait olan bu önemli günleri kutsal sayarlar. bilgi eksikliği çeken kişiler hz isa'nın doğumunu, vaftiz edilmesini, veya hz musa'nın yaşadığı önemli günleri kutsal saymamızdan dolayı bizleri diğer dinlerden "etkilenmiş" olarak görürler ama bu doğru olmayan bir durumdur. mesela bizler için hz muhammed (sav)'in doğum günü kadar hz isa'nın doğum günü veya herhangi bir peygamberin yaşadığı önemli bir gün de diğer bir peygamberin yaşadığı önemli gün gibi kutsaldır.
  
  benim için yılın en önemli ve en güzel günlerinden biridir. kültürel önemi çok fazladır. 19 ocak günü 00.00'dan itibaren ziyaretlere/türbelere gidilip dualar edilir, sabahleyin bayramlaşılır, namaz kılınır, mezarlık ziyareti yapılır, çocuklara harçlık, nişanlı kızlara da erkeğin ailesi tarafından aydiye ismi adı altında içinde yemekten tutun elbiseye kadar bir sürü hediyeyi barındıran bir gelenek yürütülür.
  
  en önemlisi ve olmazsa olmazı ise günler öncesinden evler temizlenir ve yöreye özgü (krus, kibbe, zingol, zliybe, kake) yemekler yapılır. ^*
  
  kutlu olsun...
  
  (bkz: #39778402)
• bugün kutlanan, dini ve kültürel içeriklere sahip özel ve kutsal bir gün.
  
  kıddes , kutsal sayma, dua etme, yüceltme, tanrıya şükretme manalarına gelir. türkçe'deki mukaddes kelimesi yine arapça kökenlidir.
  
  kıddes bayramı ise hz. isa ile ilgilidir. hz. isa’ya peygamberlik geldiğinde hz. isa suda yıkanır ve orasını ibadet yeri olarak seçer ve allah’a dua etmeye başlar. duada ağzından çıkan her kelimeyi yeryüzünde bulunan bütün varlıklar başta riyhen (mersin ağacı veya hambeles) ve zeytin ağaçları olmak üzere ağaçlar, kuşlar, taşlar, dağlar nehirler ve melaikeler tekrarlarlar.
  secde ettiğinde de gene yeryüzünde bulunan bütün varlıklarla birlikte melaikeler de secde ederler. kısacası hz. isa’nın ibadetine başta reyhan
  ve zeytin ağaçları yeryüzündeki bütün varlıklar eşlik ederler. işte yeryüzünde ve gökyüzünde bulunan bütün varlıkların tanrıya ibadet edip şükrettikleri gün kıddes bayramı diye kutlanmaktadır.
  
  arap alevileri de asırlar boyunca bu kutsal günde bu önemli güne istinaden nehre girmişlerdir (yaşlılar bunu iyi bilir).
  günümüzdeyse arap aleviler kıddes gecesi riyhen (hambeles) dallarını gece suda bırakarak sabah saçlarını bu su ile tararlar.
  
  arap alevilerdeki kıddes günü ritüellerini bazıları kendilerine göre yorumlayarak hıristiyanlık etkileşimi olarak görür.
  
  peki hıristiyanlar vaftiz geleneğini kimden aldılar?
  
  incil'de hz. isa'nın vaftizi ile ilgili şöyle bir bölüm geçer;
  
  "öyleyse neye dayanarak vaftiz oldunuz?" diye sordu. "yahya'nın öğretisine dayanarak vaftiz olduk" dediler."
  (elçilerin işleri / bölüm 19)
  
  aşağıda eklediğim fotoğraftakiler riyhen (hambeles)'dir. özellikle nehirde suya girip vaftiz olanlar ise sabiiler. sabiiler, hıristiyanlıktan çok önce varlardı. hıristiyanlar vaftiz olan sabiiler için "hristiyan değiller ama vaftiz oluyorlar" diyerek şaşkınlarını gösterirler. (halbuki hz. isa sabii inancına göre vaftiz edilmişti).
  kuran-ı kerim' de ise sabiiler anılarak onlardan söz edilmiştir;
  
  maide suresi 69. ayet;
  
  "muhakkak ki inananlar, yahudiler, sabiiler ve hristiyanlardan kim allaha ve ahiret gününe iman eder ve güzel amel islerse, onlar için bir korku yoktur, onlar mahzun da olmayacaklardir."
  
  diğer yandan hz. yahya yahudi peygamberi olan hz. zekeriya'nin oğlu olmasına rağmen hz. isa'yi sabii inancina göre vaftiz etmiştir. çünkü hz. isa'nın aralarında doğduğu yahudilerde vaftiz yoktu. dolayısı ile suda sembolik arınma kadim bir ilahi gelenektir.
  
  arap alevileri 14 ocak ras-el seni günü ve 19 ocak kıddes günü için haftalar öncesinden başlayarak hazırlıklar yapar. bu güne özgü birçok yemek çeşidi yapılır. bu günlerin en önemli özellikleri biri de bayramlarda nişanlı kızlara hediye (aydiye) götürülmesidir. aydiye çok zengin içeriklerden oluşan hediyelerin bütününe verilen isimdir. son yıllarda çok azalsa da çok kadim bir kültürel gelenektir bu. bu hediyelerin içinde kumaştan altına, tatlıdan çereze, etten meyveye çok çeşit bulunur. aydiyenin götürüldüğü evde ras-el seni ve kıddes’ e has zengin yemeklerden oluşan sofralar hazırlanır. hazırlanan yemeklerin başlıcaları;
  
  kıddes somunu: baharatlı, sütlü ekmek çeşididir. kıddes günü yapılıp dağıtılır.
  
  kbeybet: içli köfte. içinde et, soğan, maydanoz ve baharatlar bulunur. zeytinyağında kızartılan ve sıcak suda haşlanan iki çeşidi vardır.
  
  krus (kurus): altta ve üstte et ve bulgurdan oluşan yuvarlak karışımın içinde et, soğan, maydanoz ve baharatlardan oluşturulan iç konur. saç üzerinde pişirilerek hazırlanır.
  
  zinglet: un hamurunun içine baharatlı et konularak ve zeytinyağında kızartılarak yapılır.
  
  kibbe bis-sayniy: tepside köfte. altta ve üstte et ve bulgurdan oluşan hamur, ortasında et, soğan, maydanoz ve baharatlardan oluşan karışımdan oluşur.
  
  lebniy: pirinç pilavından ve yoğurt karışımından oluşur.
  
  zliybe: zeytinyağı ile kızartılan ekmek.
  
  dheyrucet: bulgur ve et karışımından oluşan lokmaya benzeyen yuvarlak köfte.
  
  tabi ki böyle önemli günlerde tatlılarda unutulmazdı. eskiden yılbaşı arifesinde sokaklarda yürürken kibbe etini inceltmek için kadınların tokmak ile çıkardıkları tak ve tuk sesleri duyulurdu. yapılan köftelerin bazılarına da bozuk para konurdu. köftesinde para çıkanların bahtının açık olduğuna inanılırdı. paralı köfte çocuklara çıkarsa değmeyin keyiflerine.
  
  ayrıca kıddes günü gecesi riyhen (hambeles) veya zeytin dalı tüm gece bir kapta suda bekletilip, sabahleyin saçlar o su ile taranır.
  
  sonuç olarak kıddes günü hz. isa ve hz. yahya ile bütünleşmiş bir gün olsa da din ve mezhep fark etmeksizin inanan tüm insanlar için kutsaldır. kısacası hem dini hem de kültürel anlamda önemli olan, insanların kaynaştığı güzel ve özel bir gündür, kutlu olsun.
  
  fotoğraf
  fotoğraf
  fotoğraf
  fotoğraf
  fotoğraf
  fotoğraf
  temsili fotoğraf
  temsili fotoğraf
  temsili fotoğraf
  temsili fotoğraf
  fotoğraf
  
  edit: ayrıca; (bkz: kıddes/@kuntz 31).
• gün itibarıyla (19 ocak) kutlanmakta olan en sevdiğim dini ve kültürel bayramlardan biridir.
  
  hepinizi kutsuyor, takdis ediyorum. 19 ocak kıddes bayramı kutlu; kültürünü, dilini, kimliğini sahiplenip yaşatmak isteyenlere de selam olsun diyorum.
  
  (bkz: kıddes/@kuntz 31)