histiaios

• herodotos'un historiai/tarih'inde düzenbaz, çıkarcı, ikiyüzlü bir devlet adamı. genellikle ingilizce metinlerde çağdaşı aristagoras ile karşılaştırmalı olarak incelenir. tarzları, etkileri, liderlikleri, vs. herodotos uzaktan karışıklık yaratan, saman altından su yürüten etkinliğini sezen sardes'in pers valisi artaphrenes'i histiaios'a şöyle konuşturur (6. kitap erato'nun hemen başında):
  
  "ülken için gerçek olan şu ki histiaios, sen pabucuna yama vurdun, aristagoras da onu kendi ayağına geçirdi."
  
  histiaios darius'u onun adına davranıp karışıklıkları düzelteceğine söz vererek kandırıp, pers imparatorluğu merkezinden anadolu'ya geldiğinde artık inişi başlamıştır. bir süre hellespontos civarlarında ion ticaret gemilerinden haraç toplar, korsanlık yapar. thasos adasını kuşattığında aksilikler olur, ordusunda kıtlık baş gösterir. atarneus ovasına ekin kaldırmak üzere çıkacakken harpagos'un ordusuna yakalanmış, ordusu imha edilmiş. yakalandığında kendisi yeniden darius'un gözünü boyar, bağışlanır, cezadan kurtulmakla kalmaz başlarına gözde kesilir diye sezen vali artpahrenes ile komutan harpagos onu sardes'e getirir getirmez kazığa vurmuşlar; kafasını kesip mumyalamışlar, susa'ya darius'a göndermişler. canlı göndermemelerine kızan darius/dareios onları azarlamış; başı yıkatıp kefene sarmış, şanına layık biçimde ona ve perslere büyük hizmeti dokunmuş bir adammış gibi gömdürtmüş.