hesaba katmak

• akıllı olmak, önceden düşünmek, tedbirli olmak, planlara dahil etmek.
• ‘hesaba katmak’ film-noirin yazgısal yapısını kıran denklemin bilinmeyeni olmuştur. hesaba katılamayan şey ekseriyetle tevekelli değil ama sürçmelerden oluşmaktadır. erkek egemen dünyada entrikalar ağında kurulmuş hesaba katılmayan şey ağın içinde, femme-fatalenin hiç de hesaba katmadığı ağın gediğinden sızar. femme-fatalenin bir baştan çıkarma aracı olarak kendini sunması baştan çıkarak erkek dünyasının altını oymaya çalışması en nihayetinde trajik bir yazgıya neden olur.
  
  baştan çıkarmak aynı zamanda her şeyin hesaba katıldığı bir alan oluşturur. eğer şeytan cennete yılan kimliğine bürünerek yasak olan ağacın meyvesini âdem ile havva’ya yedirtebiliyorsa baştan çıkararak ve esasen tanrının hesaba katmadığı şeyi hesaba katarak bunu yapmıştır. matrix evreninde neo’nun (keanu reeves), merdivende gördüğü siyah kedi daha önce hiç hesapta olmayanın/sürçmenin sonucunda oluşur. filmde ‘de javu’ olarak temsil edilen bu nokta, bu hesaba katılmamış görüngü matrix’te bir şeylerin değişimini temsil eder. özne hesaba katılmayan bu görüngüyü gelecek sefere artık hesaba katarak kendini yeniden kurmak zorundadır. hesaba katmanın işlevi böylece hafıza/hatırlama/bellek üçgeninde yeniden tesis edilir. sahi film-noirde femme-fatalenin hesaba kattığı şey yüzünden kurban tuzağa düşmez mi? kurban olan erkek bu hesaba katılmamış şey yüzünden tuzağa düşer ve bu tuzağa düşüşünü –ölü olsa bile- yeniden tesis etmek, hesaba katmamış olduğu şeyin ne olduğunu bilmek için belleğini göreve çağırır. bu yüzden yumak çözülmeli ve tekrar sarılmalıdır.
• "ulular ve kudretliler anlaşılmadan geçip gidiyor. dünyadaki bütün ümit, hiç hesaba katılmayan insanlardadır" ursula k. le guin - tales from earthsea
  
  "öznenin bedeni denetimden çıktı mı, organları bütünden kopuk bir biçimde bağımsızca çalışır; midesi bulanır, yüreği çarpar, kasları kasılır, vb. öznenin soyutladığı büyük gücü, içimizdeki canavarı hesaba katmak gerek; bu nedenle davranışının gerekçesini düşünmek zorundadır. canlı bedenin ana yasaları tanınmadı mı ya da bunlardan uzaklaşıldı mı, bir nevroza düşülür; beden başkaldırır ve canavarımsı bir görünüme bürünür; özneyi derinden etkilemeye yöneliktir bu." carl gustav jung - insan ruhuna yöneliş
  
  "yazarın birçok okurca anlaşılmak isteğiyle işe giriştiğini baştan düşünmek, birçok şeyi hesaba katmamaktır. hem "birçok okur" kimdir?" bilge karasu - imbilim ders notları
  
  (ilk giri tarihi: 13.3.2017)