• gerçek adı john rowlands olan, 1841 galler doğumlu, 1904 ölümlü kaşif.

    bir yetimhanede büyümüştür ve buradan kaçıp kuzey afrika'ya giden bir gemide kamarot olarak çalışmaya başlamıştır. kuzey afrika'da, bir pamuk tüccarı tarafından evlat edinilmiştir ki adını bu adamdan alır ve amerikan vatandaşlığına geçer. amerikan iç savaşı sırasında hem kuzey, hem de güney saflarında savaştı. new york herald'da yurtdışı muhabirliği yaptı. 1869 yılında, 1866 yılında afrika'ya gitmiş ve kendisinden 3 yıldır haber alınamamış olan david livingstone'u bulmakla görevlendirildi. 1871 yılında zenzibar'a ulaştı ve hemen livingstone'u aramaya koyuldu. 10 kasım 1871'de ujiji'de livingstone ile buluştu ve ona ilaç ve yiyecek yardımında bulundu.

    ikili tanganika gölü'nün kuzeyini keşfettiler ve tabora'ya gidip, burada ayrıldılar ve stanley zenzibar'a, oradan da ülkesine döndü ve "how i found livingstone; travels, adventures, and discoveries in central africa" isimli bir kitap bastırdı. 1874 yılında new york herald ve daily telegraph'ın finanse ettiği bir sefere daha gönderildi. bu sefer sonucunda, speke doğrulandı yani, nil nehri'nin kaynağı victoria gölü idi.

    1876 yılında tanganika gölü'nden ujiji'ye, oradan lualaba nehri'ni takip ederek kongo nehri'ne ve sonunda boma'ya ulaştılar.

    stanley'in afrika'ya son seferi, 1887 yılında sudan'ın güneyine emin paşa'yı kurtarmak için oldu ve 2 yıl sürdü.

    kaynak: explorers from columbus to armstrong.
  • kongo'da ilk kez bir kabileyle karşılaşmasının hem onun, hem de kabile liderinin ağzından anlatımını içeren bir yazı şuradan okunabilir.
  • "through the dark continent" adını verdiği ve içerisinde "vahşiler yalnızca güce, şiddete, cesarete ve kararlılığa saygı duyarlar" şeklinde bir ifade gecen kitabı vasıtasıyla afrika kıtası'na neredeyse yirminci asrın tamamı boyunca kara kıta diye hitap edilmesine bir şekilde ön ayak olmuş kâşif, misyoner, paralı asker, yazar ve dönemin kanıt ve kayıtlarına bakılırsa da ağır ırkçı eğilimlere sahip ve beyaz üstünlükçü şahsiyet.

    kongo'da belçika kralı ii. leopold adına barış (!) ve özgürleştirme (!) maksadıyla bulunduğu dönemde yerlilere beyazların ölümsüz olduğunu anlatmışlığı ve hatta bunun için bir çocuğa boş bir tüfek verip kendisine ateş ettirip daha sonra da gömleğinin cebinde tuttuğu bir kurşunu çıkarıp ölümsüzlüğünü (!) ispatladığına dair rivayetler bulunmaktadır. "afrikalılaşmış araplar" olarak söz ettiği zanzibar askerleri için de "benim kıymetli evcil hayvanlarım" tabirini kullandığı o dönemlerde yanında bulunanlarca iddia edilmektedir.

    öte yandan, kâşifimizin söz konusu melez ırktan hiç de hoşlanmadığını şu sözleriyle anlayabiliyoruz: "melezlere karşı büyük bir istihfaf duymaktayım. siyah değiller, beyaz değiller; iyi değiller, kötü değiller; saygı görmez nefret de edilmezler. nerede dilenen pejmürde bir negro görsem, muhakkak melez olduğunu işitirim. seni soluk yüzlü, frengi hastası, çirkin gözlü, korkak, ahlak yoksunu, aşağılık, üçkağıtçı afrikalılaşmış arap dölü seni!"

    stanley 1875 senesinde gittiği buganda'da* birkaç sene evvel islamiyet'i seçmiş olan sultan mutavasa'yı hıristiyan olmaya ikna etmiş ve hıristiyan olur olmaz da onlarca müslümanın yakılarak öldürülmesi emrini vermesine yol açmıştır.

    insanlık tarihinin her anlamda en acı, utanç verici ve kepaze dönemlerinden birisi olan 19'uncu yüzyılın son çeyreğindeki scramble for africa yıllarının hem kongo'da sebep ve ön ayak olduğu canilikleriyle hem de ahlâki kısmı açısından en karanlık ve en aşağılık tiplemelerinden birisi olan stanley, 1904 senesinde ölmüştür.

    doğduğu yer olan galler'in denbigh kasabasında kendisini resmeden bir heykel, geçtiğimiz yaz büyük bir tartışma konusu haline gelmiş ve bilhassa black lives matter prostestoları esnasında uzunca bir süre kaldırılıp kaldırılmayacağı da gündemde yer tutmuştur. heykel halihazırda kaldırılmadan yerinde durmaktadır.
  • afrika'da faaliyet gösteren kaşif ve misyoner. islamiyet'i kabul eden uganda kralını etkileyip devleti hristiyanlaştırmış bunu yaparken 70 müslümanın diri diri yakılmasına sebep olmuştur.

    daha sonraki seferinde ikinci leopold tarafından kongo'nun belçika toprağı yapmak için görevlendirildi. toprakları asıl sahiplerinden leopold adına satın aldı, ayrıca kongo'da yollar, demiryolları ve köprüler inşa ettirdi.

    afrika'yı doğudan batıya geçen ilk avrupalıdır. afrika'nın sömürge sahası olmasında ve hristiyanlaşmasında büyük rol oynamıştır.
hesabın var mı? giriş yap