• ingiliz cografyacisi. 1861-1947 yillari arasinda ya$ami$tir, ve cografyaci yonu iki acidan one cikar: birincisi, ka$if roludur ki ornegin bu cercevede 1899'da mount kenya'nin zirvesine cikan ilk ki$i olmu$tur. ancak, onemli tarafi, cografyayi bugunku bilim dali haline getirmesi ve jeopolitik kavraminda devrim yaratacak degi$iklikler olu$turmasidir.

    jeopolitikle ilgili olarak en buyuk katkisi, "heartland theory" olarak bilinen savidir. bu savi, mackinder 1904'te ortaya atmi$tir. bu teoriye gore,
    "dogu avrupa'yi kim yonetirse heartland'e (ozyurt? kalpgah? temel bolge?) hukmeder.
    heartland'i kim yonetirse, o, dunya-adasi'na hukmeder.
    dunya-adasi'ni kim yonetirse, o, dunyaya hukmeder."
    mackinder'in heartland dedigi yer (ki pivot area olarak da bilinir) avrasya'nin merkez bolumudur. dunya-adasi (world-island) ise avrasya'nin tamamidir.

    mackinder'in 1904'te yayinlanan "geographical pivot of history" makalesinden itibaren yayilan -ve 1902 boer sava$lari ile ilgili problemleri aciklama fikrinden yola cikan- fikirlerine gore, 1400ler'den 1800ler'in sonuna kadar bir deniz gucleri hegemonyasi ya$anmi$tir ama bu, artik, demiryollari ile, karayollari ile, karaya hakim ulkeler lehine bozulmaktadir. dolayisiyla, kara hakimiyeti olan ulkeler, daha da geni$lemeye cali$acaklardir.

    mackinder, ayrica tarihi bir anlamda tersten okumu$tur. "avrupa uygarligi, di$ kaynakli barbarligin baskisi altinda olu$mu$tur. sizlerden, bir an icin avrupa ve avrupa tarihine asya ve asya tarihinin astlari imi$ gibi bakmanizi isterim; cunku, avrupa uygarligi, gercek anlamda, asya kokenli i$gallere kar$i laik bir mucadeledir" diye yazmi$tir.

    mackinder'in fikirleri, 1905 rusya-japonya sava$i sonrasinda rus carligi'nin yenilmesi, hatta rezil olarak yenilmesinin i$iginda gundemden du$mu$tur. britanya ve abd'de ilgi gormeyen mackinder'in terorileri, kita avrupasi'nda ozel onem verilerek incelenmi$tir. mackinder'in heartland teorisi, 20. yuzyil ortalarinda adolf hitler icin calisan karl haushofer tarafindan kullanilmi$ ve modifiye edilmi$tir.
  • (bkz: halford)
  • jeopolitikte kara egemenliği teorisinin başlıca temsilcisidir. devletleri kara ve deniz devletleri olarak ikiye ayıran mackinder bu sınıflandırmayı ülkelerin kuvvetlerinin ağırlık noktalarına göre yapar. kuramına göre dünyaya hakimiyeti sağlayacak yegane unsur kara kuvvetidir. peki nasıl?
    işe önce coğrafi bölgelerin tasnifiyle başlanır. bu düzenleme afrika, avrupa ve asya kıtalarının bir bütün olduğu ve bunlara dünya adası dendiği öngörüsünü kapsar. dünya adasının içine aldığı bir diğer bölge de merkez bölge denilen avrupa ve asyanın kesişimindeki noktadır. bu bölgenin özelliği dünya adasında dünya çapında bir güç merkezi oluşturacak şekilde kendi kendine yeterli olması ve çağın koşullarında deniz gücüyle ulaşılamamasıdır.
    mackinder önce merkez bölgenin volga, sibirya, himalayalar ve buz denizi sınırları içersinde olduğunu söylemiş daha sonra bölge sınırlarını avrupa rusyası'nı da içine alacak şekilde genişletmiştir. batıya kayan merkez bölgeyi de dikkate alarak teoriyi özetlemek gerekirse;
    "doğu avrupa'ya egemen olan merkez bölgeye, merkez bölgeye egemen olan dünya adasına ve dünya adasına egemen olan da dünyaya egemen olur."
    peki merkez bölgenin dışında kalan coğrafyalar?
    mackinder bunları da ikiye ayırmıştır:
    1. iç/kenar kuşak tabir edilen avusturya, balkanlar, türkiye, iran, pakistan, hindistan ve çin'i kapsayan, merkez bölgesini saran bölge.
    2. dış kuşak/adalar kuşağı tabir edilen ingiltere, kuzeybatı afrika, avustralya, birleşik devletler ve kanada'yı içine alan bölge.
    bu kuşaklarda oluşan güç merkezleri kademeli olarak merkez bölgeye egemen olan gücü sınırlayabilirler.
    eserleri arasında şunlar vardır:
    man-power as a measure of national and imperial strength
    geography and history
    the rhine: its valley & history
    democratic ideals and reality
    the round world and the winning of the peace
    ama yok ben bunları okumakla uğraşamam diyosanız hakkınd derli toplu ve türkçe bilgi almak için:
    erol mütercimler, yüksek stratejiden etki odaklı harekata: geleceği yönetmek yararlı olabilir...
  • "dünyanın kalbine* hükmeden dünya adasına* hükmeder. dünya adasına hükmeden dünyaya hükmeder."
  • düşüncelerini inceleyen james rogers, rusya'nın kırım'i işgali sonrası avrupalı liderlere onun tarafından yazılması muhtemel bayağı iddialı bir mektup kaleme almış.

    http://www.europeangeostrategy.org/…vasion-ukraine/
  • jeopolitik kavramının uzunca bir dönem uluslararası ilişkilere yön vermesine sebep olmuş, coğrafya alanında çağ açan bilim insanıdır.

    kendisinin "heartland" teorisinin nazi almanya'sının ıı. dünya savaşı'na kadar uzanan "drang nach osten" (doğuya yöneliş) politikasının 'masum' mimarı olduğu iddia edilebilir.

    iki savaş arası dönemde almanya'da jeopolitik üzerine çalışmalar yapan ve mackinder'a da büyük bir akademik hayranlık besleyen karl haushofer, rivayete göre yaptığı çalışmalar sayesinde, öğrencilerinden birisi olan ve hitler'in entelektüel camiadan yakın olarak çalıştığı kişilerden olan rudolph hess tarafından hitler'le tanıştırılır ve daha sonra da berlin'de bulunan alman akademisi'nin başına getirilir. bu dönem boyunca çalışmalarına devam eden ve entelektüel camiada daha etkin bir konuma gelen haushofer, mackinder'dan etkilenerek, doğu avrupa'nın dünyanın kilit noktası olduğu, orayı ele geçirenin dünyanın kontrolünü ele geçireceğini iddia eden tartışmalar ortaya koyar. (bkz: heartland theory) takiben, yine rivayete göre hitler'in bu çalışmalardan etkilendiği ve zaten saldırgan olan politik tercihlerini bu doğrultuda yapıp sonrasında dünyayı ikinci bir dünya savaşına kadar sürüklediği iddia edilir.

    h. mackinder da dolaylı yoldan da olsa nazi almanyası'nın entelektüel camiayla birlikte yarattığı gizli planlarına oldukça katkıda bulunmuş oluyor.
  • siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler bölümlerinin gözdesi coğrafyacı ve jeopolitikçi ingiliz beyefendi.

    özellikle teorisel bağlamda bir zamanlar popüler olmuş hakimiyet teorileri konusunda kendisinin kaleme aldığı 1919 tarihli "democratic ideals and reality" eseri oldukça önemlidir. mackinder, hem karada hem denizde güçlü olan devletin mutlak hakimiyeti alacağını savunmuştu. zira kara kuvvetleri ne kadar vurucu temel güç olarak addedilse de denizde güçlü olamazdı. ve en güçlü devlet olmak için hem karada hem denizde güçlü olması gerekiyordu bir devletin.

    fikirleri avrupa'nın hem siyasi hem fiziksel en çalkantılı döneminde çeşitli budaklanmalara ve yeniden yorumlanmalara sebep olmuş, karl haushofer'in hayat alanı teorisine zemin hazırlamıştır. haushofer esintilerini daha sonra hitler'in mein kampf'ında görürüz. nazi almanyasi'nin doguya genişleme politikalarında büyük etkisi vardır. izdüşümlerini alman-rus-japon doğu bloğu fikri temellerinde görmek mümkündür. (haushofer'in fikirlerinden)

    bu gelişmeye cevaben bir budaklanma da daha sonra nicholas spykman'dan kenar kuşak teorisi atağı ile gelmiştir. bu teorinin de pratikteki izdüşümlerini siyasi tarih derslerinde containment policy / çevreleme politikası olarak görebilmekteyiz.

    devam eden süreçte, yenice rahmetli zbigniew brzezinski'nin de fikirlerini ortaya atarken bu yollardan geçmiş olduğu rahatlıkla görülebilir. zira çevreleme politikasından sonra gündeme yeşil kuşak gelmişti. bunun da izdüşümlerini onyıllarca süren çalkantılı islami hareketler ve fundamentalist, vahhabist, radikal extremist islami gelişmelerden sonra gerek el-kaide olarak gördük, gerekse binbir farklı isimle ortaya çıkan islami factionlar olarak tecrübe ettik, en yakın geçmişte de bir ışid gerçeği ile ortadoğu'yu nasıl bir hale soktuğuna, ülkemiz de dahil olmak üzere batıya doğru nasıl bir etkisi olduğunu hepimiz gördük. daha geniş bir perspektifden bakıldığı zaman, bunun etkilerini birkaç nesil sonra daha belirgin analiz edip, noktaları birleştirecek olan sonraki kuşaklar, mackinder ve öncesinden başlayan fikirlerin dallanıp budaklanmalarının ve farklı yorumlamalarının ne gibi yan etkileri olduğunu fark edecekler.

    araya ufak bir reklam alalım: samuel huntington, medeniyetler çatışmasında dünyayı en geniş perspektifte 8 farklı medeniyete bölerken, batı'ya kibri, çin kısmına inadı, islam'a da istikrarsızlığı eklemişti. istikrarsızlık kısmının hem coğrafi hem politik düzlemde ortada kaldığını, ve içinde barındırdığı istikrarsızlıktan dolayı nasıl süreçlerden geçtiğini görmek şaşırtıcı olmamalı.

    bir ufak not: yakın dönemde kaybettiğimiz brzezinski, politikalarını kaleme alırken abd'ye ileride en çok zorluk çıkaracak ittifak'ın çin-rusya-iran olduğunu söylemişti. (kesinlikle haksız değil) bu satrançta dikkat edilmesi gereken taşların ukrayna, azerbaycan, türkiye ve güney kore olduğunu, bu ülkelerin denklemin batı kısmında kalması gerektiğine dikkat çekmişti. ukrayna'da neler olduğunu hepimiz gördük. sanırım ülkemiz şu aralar yavaş yavaş bir saf değiştirme sürecine doğru sürüklen(diril)iyor. gelişmeleri izleyeceğiz.
  • (bkz: #115076046)
  • kendisi, ünlü kara hakimiyet teorisi'nde dünyayı 3 bölgeye ayırır:
    1-doğu avrupa ve sibirya' yı kapsayan (çarlık rusyası sınırları) bölge. yani, pivot area, heartland.
    2-almanya, türkiye, hindistan ve çin'i kapsayan kuşak. yani, iç hilal.
    3-ingiltere, güney afrika ve japınya'yı 'yı kapsayan kuşak. yani , dış hilal.

    mackinder bu sınıflamadan sonra der ki:

    "doğu avrupa'yı ele geçiren heratland'a sahip olur. heartland'ı ele geçiren avrasya'ya sahip olur. avrasya'yı ele geçiren dünya'ya sahip olur."

    kendisinin 1904 yılında geographical jurnal dergisi'nde yayımlanan "tarihin coğrafi merkezi" isimli makalesinden konuyla ilgili bir harita:
    görsel
  • (bkz: nicholas j. spykman)
hesabın var mı? giriş yap