fannie mae

• http://www.fanniemae.com/index.jhtml
• federal national mortgage association için kullanılan kısaltma. 1938 yılında depresyon döneminde konut yapım sanayiine yardım amaçlı kurulmuş, 1968'de özelleştirilmiş. amerika'daki mevcut ve potensiyel ev sahiplerine ipotek parası sağlıyor. tam olarak türkçede nasıl adlandırılıyor bilememekle beraber direk çeviriyle federal ulusal ipotek şirketi olduğunu sanmaktayım.^*
  fnma olarak da kısaltıldığı olur.
• bir de bunun kardesi freddie mac vardir. fannie mae ve freddie mac kardesler, federal amerikan hazinesinin "zimni" guvencesiyle piyasaya cikardiklari ipotekli kredi (mortgage) teminatli tahvillerle (mortgage backed securities) fon toplarlar ve bu topladiklari fonlarla bankalarin abd vatandaslarina cikardiklari uzun vadeli ipotekli konut kredilerini satin alirlar. satin aldiklari kredileri paketleyip daha once bahsedilen tahvillere cevirirler. abd'nin ikincil ipotek kredisi piyasasinin en buyuk oyuncularidirlar. amerikan hazinenin verdigi zimni garantiden oturu (mevduat sigortasi gibi), bu kuruluslarin cikardiklari bonolarin getirileriyle amerikan hazine bonolari ve tahvillerinin getirileri arasindaki fark cok azdir. son zamanlarda, risk yonetimlerindeki aksakliklar ve hazine guvencesinden kaynaklanan ahlaki risklerden (moral hazard) dolayi bu iki kardes kurulusun faaliyetleri iyice mercek altina alinmaya baslandi.
  
  edit: (bkz: gse)
• fannie mae, daha bu yilki fortune 500 listesinde assetler bakimindan 2. sirada idi, 7 trilyon dolar tutarindaki
  assetleri ile, ama bu yil listenin cikmasindan sonraki banka evlilileri
  ile sanirim 4. siraya inmistir abd de. bu sirket ne yapar? bu sirket
  turkiyedeki kitler gibidir aslinda, yani devlet destekli bir kurumdur, ve
  ilk kurulusunu, calisanlarinin uzun sure maaslarini amerikan hukumeti
  vermistir. 1938 de kurulan sirketin amaci, orta ve dusuk gelirli amerikan
  vatandaslarinin ev sahibi olmalarini kolaylastirmaktir. bunu nasil
  yaparlar? simdi bu orta ve dusuk gelirliler ev almak icin bankaya
  basvurur, bankadan kredi alirlar, bu kredi 360 bin dolardan az ise fannie
  mae ilgilenebilir, yuksekse ilgilenemez.. peki fannie mae nasil
  ilgilenir? efendim soyle, simdi norrmalde nolurdu eger fannie
  mae olmasaydi? atiyorum bankalarin hepsi max. 500 milyar dolarlik kredi
  sagliyabilirdi bu dusuk kredili ve gelirli insanlara cunku bu insanlarin
  risk orani daha cok ve kredilerini odiyememe ihtimalleri daha fazla, o
  yuzden banka daha cok risk aliyor bunlara kredi verdikce, tabii bu 500
  milyar dolar hem amerikalilarin the great depression ve ikinci dunya savasisonrasindaki
  istedikleri ev sahibi olma oranini saglamaya yetmiyordu, bu akilli
  adamlarda ne demis? gel biz bu bankalarin sagladiklari kredilere bir ikinci
  el pazari yaratalim demisler. bu bankalarin sagladiklari kredilerin bir
  kismini boylece bankalar kendilerinde tutarlar, istemediklerini de bu
  ikinci el piyasasinda satarlar, ama peki bu piyasadan bunlari kim alicakki,
  kimin o kadar parasi var? kimsenin yok, bi tek devlet girerse bu is yurur
  demisler, ve devlet destekli fannie mae i kurdurtmuslar. fannie mae
  bankalardan bu kredilerin haklarini aliyor, boylece bankalara tekrar sicak
  para giriyor, bankalar da bunlari ev almak istiyen dusuk gelirli
  amerikalilara tekrar kredi olarak sagliyor. boylece bide dusuk gelirli
  insanlarin krediler icin odedikleri faizlerde azaliyor,cunku bankalarada
  daha cok capital bulunuyo, daha cok olan hersey gibi capital inda price i
  dusuyo, daha az faiz istiyorlar zavalli amerikan vatandaslarindan.
  
  e iyi tamam ama fannie mae bu aldiklari credileri ne yapiyor? fannie mae
  aldiklari kredileri kredi puanlarina gore havuzlarda topluyor, sonra
  bunlardan istediklerine kendisi hold on to ediyor, geri kalanini ise kucuk
  parcalara bolup hisse senedi ya da bono gibi borsada satiyor. yani senfannie mae den soyle bi hisse senedi alabiliyorsun: mbs(mortgaged back
  securities) - 1 yil icinde yatirdigin 5000 dolar icin %6 alicaksin. diyen
  bi kagit aliyosun, bu bir risk, batada bilir bi kactanesi ama buyuk
  ihtimalle bu parayi alicaksin, batma yuzdesi yuzde .6 mi neymis.
  
  bide fannie mae devlet destekli oldugundan borclanmasi, devlet gibi oluyo
  ucuza borclanabilio. yani fannie mae nin yaptigi bonolar yuzde 2-3% faiz
  veriyor, ve insanlar bunlari aliyor, cunku inaniyorlarki devlet bu
  sirketin batmasina asla izin vermez, o yuzden fannie mae onlara butun
  borclarini oder. iste fannie mae kendisi yuzde 3 le borclanip baskalarina
  yuzde 6 ile borc satinca aradaki farki kazaniyor. bu tabii ki de 100 dolar
  da okadar degil ama 2nd hand mortgage market yilda 1.5 trilyonluk falan,
  bunun yuzde 30-40 i da fannie mae de o yuzden para yapiyorlar. bir baska
  para yapma mekanizmalari da finance division lari. onjlarda paralarini
  islettikleri bolum, asil karlarinin da yuzde 60% ini bu bolumden
  yapiyorlarmis... (iste boyle).
  ayrica bu yil calismaya basliyacagim sirket.
• yakın zaman içinde (2-3 sene) türkiye'de de benzerlerinin kurulacağını tahmin ettiğim, bankalara likidite desteği sağlayarak, normalde hızla nakite dönüştürülmesi çok zor olan, emlak ve benzeri kredileri, paketler halinde bankalardan satın alır ve diğer yatırımcılara satar. böylece bankalar, emlak kredileri vermekte çekimser kalmazlar. bilirler ki, nakit ihtiyacı duyduklarında bu kredi portföyünü elden çıkartabilirler.
  
  ayrıca 1990' ların başında hisse senetleri iyi prim yapmıştır. peter lynch bayağı para yapmıştır bu hisselerden.
• kardeşi freddie mac ile birlikte ağır yaralı, iflasın eşiğinde. dow jones'u da fena hırpalıyorlar bu arada.
• kardeşi freddie mac ile beraber zaten minicik kalan değerleri darbe üstüne darbe almaya devam ediyor. hükümet tarafından el koyulacagına (ve hisselerinin mort olacagına) artık kesin gözüyle bakılıyor. bu iki devin sorumluluklarını er ya da geç amerikan vatandaşı vergileriyle karşılayacak ki bu da amerikan finans sisteminin kendini soktugu durumun komikliğini arttırıyor: son 5 yılda sistem kendine zarar verecek kadar liberal işledi ve tüm bu pisliği sosyalist bir hamle ile halk ödeyecek.
  
  bu zincirleme trafik kazasından sonra türkiye'de buna benzer kurumları kurmayı önermek bile adamı rezil eder heralde. halbuse bu şirketlerin tek başlarına büyük bir yanlışı yoktu; süpergüçlere sahip yatırım bankalarının elinde oyuncak durumuna düştüler.
• abd ekonomisinin siyasi yöneticilerinin bizden bddk/tmsf know how'ı satın almasının zamanının geldiğinin göstergesi kurum/kuruluş.
• piyasadaki hisseleri ekürisi freddie mac ile birlikte 31/12/2007'den baz alındıgında yaklaşık 90% düşmüş olan gse
• pazar payi kaybetme kaygisi, abd kongresi'nden ve diger politika ve is cevrelerinden gelen baskilar sonucu kredi standartlarini krizden onceki birkac yil boyunca iyice dusurmus sirket. 2005-2008 yillari arasinda ozellikle alt-a tipi mortgage kredileri alimlarini cok artirmislar (311 milyar dolar).[1] borclularin gelir ve varlik durumlarini dogru durust rapor etmeden aldiklari bu alt-a tipi mortgagelar guya prime ve subprime arasi bir kalitedeler, ama subprime mortgagelardan ne kadar daha kaliteli olduklari cok tartisilir.
  
  fannie mae'nin zararlarinin cogu da bu alt-a mortgagelardan kaynaklanmis.[2] 50'ye 1 gibi yuksek bir kaldirac oraniyla calisan bir sirketin varliklari %1 deger kaybetse, bu ozsermayeye %51'lik bir zarar olarak donuyor.
  
  dar gelirli, geri odeme kapasitesi az olan vatandaslara ev kredisi saglama konusunda fannie mae'ye yapilan politik baskilar, 1990'larda gorev basinda olan clinton yonetimine kadar uzaniyor.[3], [4]
  
  [1] duhigg, charles, "pressured to take on risk, fannie hit a tipping point," international herald tribune, 4 ekim 2008. http://www.iht.com/…008/10/04/business/05fannie.php
  [2] http://www.bloomberg.com/…sarchive&sid=ac.pgkwsrx5k
  [3] holmes, steven a., "fannie mae eases credit to aid mortgage lending", new york times, 30 eylul 1999. http://query.nytimes.com/…53ef933a0575ac0a96f958260
  [4] http://online.wsj.com/…le/sb122298982558700341.html