daniel dennett ^*

• "kinds of minds" "darwin's dangerous idea" adli kitaplarin yazari, bilim adami
• 20. yüzyılın en önemli filozoflarından biridir. wittgenstein'ın öğrencisi ünlü gilbert ryle'ın öğrencisidir. psikoloji felsefesi, zihin felsefesi, bilim felsefesi ve bilişsel bilim konularında yazar.
  evrim teorisi ve bilinç konusunda çok faydalı kitapları vardır.
  (bkz: consciousness explained)(bkz: darwin's dangerous idea)(bkz: brainstorms)
• kendisi bilim adami degil felsefecidir. uzerine yorum yapmadigi akil fenomeni yoktur. consciousness explained kitabi hakkinda, ilk gordugumde "boylesi iddiali kitap adi gorulmedi" dememe ragmen, kitabi karistirdikca sahiden inceden inceden adamin "dogrulari" bildigini dusunuyorum. zira cok da sert durusu var, o da biraz sorgulatiyor tavrini. yine de sorun olarak bile gormedigimiz seylerin ne kadar aslinda uzerinde dusunulmeye deger seyler oldugunu guzel gosteriyor.
• diger kitaplarina ek olarak the mind's iin yazari. al sunlardan biriyle 10 dakika konusacaksin hangisini secersin diye sorup onume julius caesar'i, ataturk'u, buddha'yi, bir de kaptan cousteau'yu koysalar, bu adami secerim. listede olmamasina ragmen secerim, niye koymadiniz diye de kizarim, o denli sahane biri.
  
  sadece bilinc, zihin felsefesi, yapay zeka konularinda degil, din, ahlak ve bilimsel anlayis konularinda da cok guzel yazar. zaten kotu yazsa da noel baba gibi de bir tipi vardir, kizamazsiniz. buyrun mesela, daha yani 9 saatlik kalp ameliyatindan cikmis, taze taze hastaneden yazmis. birilerinin bu kadar yerlesik kaliplari (dinlerin ustun addettikleri ahlak anlayisini ornegin) boyle dogal ve rahatca sorgulayabilmesi bile mutluluk verici, tabii anlamayana davul zurna.
  
  http://www.edge.org/…dennett06/dennett06_index.html
• daniel dennett aslinda the mind's iin yazari degil douglas hofstadter (bkz: godel escher bach) ile birlikte editorudur. hem onun hem de hofstadter'in de yazilari var kitapta elbette ama kitabi pek ozel kilan aslinda jorge luis borges'den turing'e, richard dawkins'e uzanan bir yelpazede benlik, bilinc ve ruh ustune denemeleri bir araya getirmesi. kitabin alt basligi da zaten: fantasies and reflections on self and soul (benlik ve ruh ustune fanteziler ve yansimalar) daha dogrusu secilen denemeler fantezileri olustururken her denemenin ardina dennet ya da hofstadter'in ekledigi yorumlar da yansimalari olusturuyor, tadindan yinmez hale getiriyor.
  
  daniel dennet amca da aslinda editorlugunu yaptigi kitabin ayakli bir ozeti: bilim felsefesinden, yapay zekaya, bilinci aciklamaktan rasyonelitenin norolojik temellerine kadar zihnin sirlarini cozmekle alakali ne varsa el atmis, her birisinden de alninin akiyla cikmis bir adam.
  
  son bir kac senedir (edit: son bir kac sene diyorsam son 15 sene falan aslinda) en fazla ilgilendigi konu ise bilinci aciklamak. yani insan nasil oluyor da kendi varligi hakkinda sorgulamalara girisebiliyor, felsefe yapabiliyor, kisaca nasil kendi benliginin farkinda olup da onu anlamaya calisabiliyor? ilginc olan bilincin yuksek bir zekanin otomatik sonucu ya da karmasikligi artan beynin kacinilmaz bir yan urunu olduguna dair ikna edici bir kanitin henuz olmamasi. o zaman dennet amca soruyor: eger evrimsel bir faydasi yoksa, epeyce zihinsel kaynak yiyen masrafli bir is olduguna gore neden dogal secilim bilinci yavas yavas yiyip bitirmedi. hatta bilinc nasil oldu da ortaya cikti? henuz bilemiyoruz ama turun hayatta kalmasina yardimci oldugu muhakkak. dennet da o halde bilincin isleyisini ve gelisimini aciklamaya calisayim ben de dedi ve calismalarini bu alana kaydirdi.
  
  simdi asagida bilinc uzerine cognition dergisinde 2001 yilinda yazdigi bir makalenin linkini verecegim. usenmeyip okuyanlar dennet amcanin derinligine sahit olacaklar ve immanuel tolsotyevski ile birlikte dennet ile cilingir sofrasi kurmak hayallerine dalacaklar.
  
  http://ase.tufts.edu/…stud/papers/cognition.fin.htm
  
  bu makale bilinc arastirmalarinin 2001 yilindaki genel durumunu inceleyen ve gidisatin bilinci aciklamaya bizi yaklastirip yaklastirmadigini irdeleyen bir akademik yazi, belki okumasi en keyiflilerinden degil ama insani daniel dennette saygi duymaya itecek kadar iyi.
• aşağıdaki içeriğe sahip bir röportajına bu adresten ulaşılabilir:
  http://video.google.com/…docid=-3133438412578691486
  
  being good without god
  consciousness
  death
  direction in evolution
  free will
  quantum weirdness
• (bkz: ted talks)
  
  http://www.ted.com/…edtalksplayer.cfm?key=d_dennett
• http://www.bilissel.net/tercume-neredeyim01.htm adresinden "neredeyim?" isimli bir yazısına ulaşılabilir. fakat henüz yazının tamamı çevrilmiş değil. orjinalini (ingilizcesini) ise http://www.cs.umu.se/…rser/tdbc12/ht99/dennett.html adresinde okuyabilirsiniz.
  düdüt: çevrildi yazının tamamı, gidin okuyun adam o kadar uğraşmış
  
  güncelleme: çeviri de ingilizcesi de uçmuş. çeviriye artık şurdan ulaşabiliyoruz.
  
  edit: vefatı vesilesiyle yeni linkin de kurbağa olduğunu farkettim. tekrar gugulladım, allahtan başka bir yerde mevcut yine. şöyle buyrun
• üstadın ilgi alanlarının hemen hepsine değindiği ve her zaman olduğu gibi harikalar yarattığı the science network menşeili videosu için:
  
  http://video.google.com/…-2465967268974345366&hl=en
• "toxic forms of religion only survive when there's enforced ignorance in the young" demiştir. tercüme etmeye çalışırsak: "dinin zehirli halleri, yalnızca genclikte asilanan kosulsuz kabullenme ile hayatta kalir."
  
  not: 'in the young' duzeltmesi icin riemann'a tesekkurler. kaynak: http://www.youtube.com/watch?v=wykgrnpsbxe
  not: 'hayatta kalir' duzeltmesi icin khuzdul of krsanthi'a tesekkurler.