celali baba

• şair celâli,bayburt'un ozansu (tahsini) köyünde 1850 yılında dünyaya geldi. asıl adı ahmet olan celâli yoksul bir ailenin çocuğu olup, geçimini köyde çobanlık ve rençberlik yaparak sağlardı. daha küçükken şiire karşı büyük bir yeteneğe sahip olan celâli ilk koşmalarını da küçükken söylemiştir.
  
  bayburt da çayır yolu (sünür) köyünde medrese öğrenimini tamamlayan celâli bütün koşma ve destanlarını şiir şeklinde söylemiş ve eline hiç saz almamıştır. yaşadığı yıllar boyunca karşılaştığı olayları şiirlerinde işlemiş, tasavvufi görüşlerini koşma ve destanlarda büyük bir ustalıkla dile getirmiştir. çevre illeri gezmiş, nafmanlı sümmani ve diğer insanlarla dostluklar kurmuş, onların sevgisini kazanmıştır. celâli kendi halinde kimseye en ufak kötülük düşünmeyen haksızlığa karşı koşmaları ile sitem etmekle yetinen bir şairdir. onun koşmaları destanları halk dilinin ve deyimlerinin en güzel örnekleri ile işlenmiş içli bir coşkunluğa sahiptir.
  
  1915 yılında vefat eden şairimiz rivayete göre, çobanlık yaptığı bir gün dağda uyur ve koluna erenler tarafından bilezik takılır uyandığında kendinden geçmiş bir halde divanelik alametleri göstererek güttüğü danalığı gündüz köye getirir. celâli'nin bu halini görenler hemen köyün hocasını çağırarak derdine çare ararlar.
  
  http://www.canbayburt.com/…rler/04-sair_celali.html
• 1850 yılında bayburt’un (tahsini) ozansu köyünde doğmuştur. asıl adı ahmed’dir. yoksul bir ailenin çocuğu olan celali geçimini köyde çobanlık yaparak, reçberlik ve bahçivanlık yaparak kazanırmış. küçük yaştan beri şiire büyük bir merakı vardır. çobanlık yaptığı günlerden birinde hayvanları güpegündüz köye getirir. durumun şaşırtıcılığı karşısında hocayı çağırırlar. hocayı yarı sermest vaziyetteki celali, başında görünce:
  
  bir peri aşkından divane oldum,
  çağladı göz yaşım akıyor hocam.
  erenler şahından bir name aldım
  dilim ezber etmiş okuyor hocam."
  
  diye söyler; hoca “-bunun derdi değişik, hiç karışmayın” diyerek celali’nin aşka düştüğünü anlatır. celali bu esnada ümmidir, daha sonra sünür köyündeki medrese tahsilini tamamlar.
  
  celali’nin medrese tahsilini gördüğü hoca, aslında manası köyünden “haci hoca” adyla ünlü, ilim ve irfan sahibi bir zattır.
  
  celali bütün koşma, destan, gazel, deyişlerini irticalen söylemiştir. hayatı boyunca eline saz almamış olup, şiirlerinde tasavvufi derinliklerde olduğu açıkça görülmektedir. celali’nin ölen karısının üzerine yazmış olduğu:
  
  “ev bark yapmak için tenli mereği
  
  düzüp kotardığın tepir eleği,
  
  şu gavdan yaptığın tecir tereği
  
  divan-ı bariye yadigar götür”
  
  mısralarıyla başlayan ağıtı, çok meşhurdur. erzurum-erzincan, çevrelerini gezmiş, o zamanın usta aşıklarından olan sümmani baba ile yakın dostluk kurmuştur.
  
  her fani gibi oda 1915 yılında bayburt’ta vefat etmiş, doğum yeri olan ozansu (tahsini) köyünde defn edilmiştir.
  
  allah rahmet eylesin. (amin)
• halk ozanı. aşık celali, bayburt'un tahsinli köyünde doğmuştur. doğum tarihinin 19. yüzyılın ortalarına rastladığı ileri sürülüyor. asıl adı ahmet'tir. bektaşidir.
  bütün yaşamını yoksulluk içinde çobanlık yaparak geçirmiştir. bir yetim kızla evlenen aşık celali, adı hamdi olan bir oğlunun ölümünü görmenin acısını da çekmiş, şiirini de söylemiştir.
  aşık celali'nin bayburt'un, erzincan'ın, erzurum'un, tercan'ın dolaşmadığı köyü, otlatmadığı sürüsü, sürmediği tarlası kalmadığı söyleniyor. ölüm tarihi 1915 olarak belirleniyor.
  aşık celali, 19. yüzyıl halk şiirimizin içinde biraz gerilerde bırakılmış, unutulmuş gibidir. ama şiirlerine eğilinince, pek de öyle "olmasa da olur" denilecek bir halk ozanı olmadığı ortaya çıkıyor. yer yer yergisi, taşlaması, alaylaması da var. bektaşiliğin bütün özelliklerini şiirlerinde, üstelik ustaca denebilecek bir biçimde verebilmiş. yaşamdaki kırıklığını, acılarını, yoksulluğunu, sevisini içtenlikle sergilemiş bir halk ozanıdır.
  
  de ki kadir mevlam bize ilişme
  dünyada sızıyan çıbanı deşme
  celali baba'dan sorma söyleşme
  bu dertli çobandan bir selam götür.
• ev bark edinmek için tenli mereği
  düzüp koşmuş idin tepir eleği
  şu kavgadan yaptığın tecir tereği
  divan-ı bariye yadigar götür
  
  elinle ördüğün çöpür ağını
  kaban eylediğin kelem bağını
  şu kabal biçtiğin sağ orağını
  al ulu tanrı'ya bergüzar götür
  
  yetim gömleğini diken iğneyi
  her gün yal verdiğin topal ineği
  ayran topladığın şu ak küleği
  mahşer yığnağına sakla sar götür
  
  üç kot arpa üç kot çavdar ekerdim
  kesmik ekmeğine hasret çekerdim
  namertlere ağı merde şekerdim
  sözünü tekrar et iftihar götür
  
  ele kısmet balsa bize pay taştı
  yokluktan derdimiz deryalar aştı
  açlıkla uğraşmak hayli savaştı
  çektiğin mihnetten ah ü zar götür
  
  yetmiş kalmış idin emzik tavında
  gamla kardeş idin gençlik çağında
  bir gül yeşertmedin vuslat bağında
  gönül yarasını beraber götür
  
  de ki kadir mevlam bize ilişme
  dünya'da sızlayan yarayı deşme
  celali baba'dan sorma söyleşme
  bu dertli çobandan bir selam götür