• anton bruckner'in "wagner senfonisi" olarak da anılan senfonisi. şöyle ki, bruckner bu senfonisini kendisine büyük saygı duyduğu richard wagner'e ithaf ediyor; hem de kendisinden şu şekilde bahsederek: "şiirin ve müziğin erişilemez, dünyaca ünlü, asil efendisi"(wagner'in ise burckner'i "borazan bruckner" olarak çağırması ayrı bir olaydır...*)
    senfoni dört bölümden mürekkeptir:
    1. gemäßigt, mehr bewegt, misterioso (mehr langsam, misterioso)
    2. adagio. bewegt, quasi andante
    3. scherzo. ziemlich schnell (sehr schnell)
    4. finale. allegro (ziemlich schnell)
    senfoninin açılışı muhteşemdir; gustav mahler, rudolf krzyzanowski ile birlikte eserin piyano düeti transkripsyonunu hazırlamıştır. herhalde sadece bu bile senfoninin neden dikkate değer bir eser olduğunun göstergesidir.
  • bu senfoninin richard wagner'e ithafi konusunda bruckner'in meister wagner'e "ikinciyi mi tercih edersiniz, yoksa ucuncuyu mu?" diye sordugu, wagner'in de 3. senfoniyi sectigi rivayet edilir.

    sayet bruckner bu kadar erkenci davranmasiydi, buyuk bir ihtimalle yedinci senfonisini ustasina ithaf edecekti.

    (bkz: bruckner senfoni no 7)
  • bu senfoninin 1873, 1877 ve 1889 yillarina ait olmak uzere uc versiyonu vardir. ilk kez viyana'da, 1877'de, bruckner'in yonetimindeki bir orkestra tarafindan calinmis. ancak promiyer bruckner'in pek iyi bir orkestra sefi olmamasinin da etkisiyle felaket gecmis.

    (bkz: leopold nowak)
  • bu senfoninin orta avrupa senfonik dilinin gelisimindeki yeri cok onemlidir. bu yapiti bestecisi, wagner'e 1873 yilinda sunmustur. bu tarihte henuz brahms 1. senfonisi bestelememisti \ bitirmemisti. sayet bu siradisi yapitin, oldukca siradisi olan ilk versiyonunun (1873) promiyeri planlandigi uzere 1874'de yapilabilmis olsaydi herhalde klasik muzik tarihinde beethoven'in 3. senfonisinin yahut wagner'in tristan ve isolde operasinin ilk temsili kadar buyuk bir sansasyon yasanmis olacak, wagner'in sahne muziginde yaptigi devrim senfonik muzikteki karsiligina kavusmus olacakti.

    lakin olmadi. gunumuzun en onde gelen bruckner yorumcusu orkestralarindan olan viyana filarmoni orkestrasi ilk provalarin ardindan yapiti calinamaz olarak nitelendirdi ve planlanan temsili iptal etti. sonra ne oldu : 1876'da brahms'in muhtesem 1. senfonisinin ilk temsili yapildi ve schubert'in bitmemis, mendelssohn'un 3. ve schumann'in 4. senfonileri ile taslarini dosedigi romantik senfoninin yolu tam olarak tamamlanmis oldu ve ilk saheseri de bu temsille birlikte halka malolmus oldu.

    bruckner acisindan yapitin planlanan ilk temsilinin iptal edilmesi kadar buyuk bir talihsizlik ise 1877'de yasandi. brahms'in 2. senfonisinin ilk temsili bruckner'in 3. senfonisi ile ayri ay icerisinde, 1877'nin aralik'inda yapildi. sonuc : brahms'in cok guzel 2. senfonisi bruckner'in ceyrek saat kadar daha uzun ve cok daha zor bir yazi dili iceren 3. senfonisini golgede birakti.

    son tahlilde , bruckner senfonik muzik tarihinde devrim olarak nitelenmesi gereken 3. senfonisini daha once besteledigi halde alman \ avusturya ve dahi orta avrupa senfonik muziginin klasisizmden romantizme gecisine damga vurmak brahms'a ve onun 1. senfonisine nasip oldu.

    bruckner daha sonra yapitin son bir versiyonunu 1889 da hazirlayarak bastirdi.

    yapitin 1873 versiyonunun ilk basimi bestelenisinin 100 yil sonrasina tekabul eder. bu versiyonun goze carpan kimi kayitlari eliahu inbal ve george tintner, son olarak ise simone young tarafindan yapilmistir. ozellikle tintner'in kaydi yapitin wagner'e sunulan ilk versiyonunun ne kadar siradisi, carpici ve ilerici oldugunu gostermektedir. yapit daha sonraki versiyonlariyla gitgide daha makul bir hale donusmustur. promiyerinde kullanilan 1877 versiyonu 1873 versiyonundan carpici bicimde ayrilir. 1877 versiyonu ile 1889 versiyonu arasindaki farksa bu olcude buyuk degildir. 1. bolumun gelismesinin daha makul bir yapiya kavusturulmasi, finaldeki temalarin daha kisa islenmesi son iki versiyon arasindaki en belirgin degisikliklerdir.

    bence 3. senfonisi bruckner'in senfonileri icerisinde en onemlilerdendir. cok daha unlu olan bir 4. senfoniden daha iyi bir yapit oldugunu dahi soyleyebilirim. ama talihi acik bir yapit degildi.
  • bu senfoninin 1873 tarihli ilk versiyonu, aslinda, bruckner'in bariz bir sekilde en buyuk yapitlarindan birisidir.
    yeni link: https://www.youtube.com/watch?v=mhm6wcrnk3w
  • nedendir bilmiyorum; beethoven senfoni no. 5'in yarattığı etkiyi bünyemde yaratan inanılmaz görkemli bir eser. en az onun kadar heybetli bir girişi vardır. pek sevgili otka*'nın da defaatle söylediği gibi; bruckner'in başından geçen şanssızlıklar nedeniyle, romantizm kurdelesini brahms'ın kesmesi, bu eserin tarihte yarattığı etkiyi açıkça gölgelemiştir.

    öncelikle bir şey paylaşmak istiyorum: according to rudolf kloiber, the third symphony "opens the sequence of bruckner's masterpieces, in which his creativity meets monumental ability of symphonic construction." bence söylenenler az bile; bu senfoni başlı başına bir alem.

    senfoni tipik bruckner inşaası üzerine kurulmuştur ve dört bölümden oluşur. ilk bölüm tipik bruckner tarzıyla sonat formuna uyar. açılış; yaylıların ostinatosu ile başlar ve akabinde üflemeliler temaya giriş yapar ve yaylılar onlara eşlik eder. ahenk içinde, bu muazzam açılış, doruğa varana dek devam eder ve daha sonra birinci temanın ikinci kısmı bütün orkestra tarafından verilerek doruğa ulaşılır. tekrar ilk temanın ilk bölümüne; yaylıların ostinatosuna döner. orkestra başka bir doruğa ulaşarak ikinci temaya ulaşır. ikinci tema dingin bir şekilde yaylılar tarafından verilir.. bu tema daha heyecanlı doğar. üçüncü temaya girilir. üçüncü tema kendini, üflemeliler tarafından, açılıştaki üflemeli temasının bir varyantını çaldırır. bu kısım yumuşak ama sert/yüksek bir birleşmeyle bruckner'in ayırıcı özelliğini orataya koyar: oktav düşüşü ve bruckner ritmi. bunu takriben gelişmeye geçilir. gelişme gizemli bir şekilde başlar ve açılış temasının farklı bir şekline zaman zaman atıfta bulunur. gelişme esnasında ana tema inversion yoluyla geliştirilir ve bölümün ortalarında heybetli bir doruğa ulaşır. gelişmenin sonlarına doğru üflemeliler tarafından güçlü bir ses verilerek akabinde direkt rekaputilasyona bağlanır. rekaputilasyon ise açılış temasıyla başlar. bazı kısımlar açılış temasından farklı bir notayla verilir. bölümün harika finaline gelinir. final kısmı üflemeli temasını içeren, heybetli bir şekilde coda ile verilir. bu coda open fifth içerir. bölümün kapanışı müstesna bir tarzla yazılmıştır. kapanış ne major ne de minor'dür.

    ikinci bölüm(adagio); üç temayı ihtiva eder. ilk tema, sakince ve kontrapuantal zarafet ile başlar. sakin açılış teması kemanlar tarafından taşınır ve kromatik kaymaya kadar yavaşça genişler/yayılır, aniden(?) ve yavaşça yükselir. kornoların desteğiyle keman yoğunluğuna dönülür. nefesli sazlar, yaylı ve üflemeli çalgılara katılana dek tekrar genişler/yayılır. ikinci tema viyola tarafından taşınır ve diğer enstrümanlara doğru genişler. ikinci tema bir sus ile biter ve üçüncü temaya geçilir. üçüncü tema kemanların yumuşaklığıyla başlar. bu tema; süre olarak genişletilmiş ve geliştirilmiştir. ikinci temaya dönülür ve doruğa ulaşana dek heyecanlı ve inişli-çıkışlı devam eder. üflemelilerin ele almak istediği üstünlüğü kazanmak için, birinci tema birkaç girişimde bulunur. sonunda üstün gelir ve yüksek bir noktaya ulaşır. bu bölüm nazikçe; yaylılar, üflemeliler ve nefesli çalgılar eşliğinde son bulur.

    üçüncü bölüm tipik bir burckner scherzo'sudur. a-b-a formunda ve 3/4lük ritim ile (austrian ländler) yazılmıştır. bölüm sakince ama hızlıca başlar. crescendonun en yüksek kısmına ulaşınca yavaşça düşer ve tekrar bir crescendonun en yüksek kısmına ulaşır ve sus verilir. yavaş başlangıç scherzonun ikinci kısmını verir ve sessizce ona eşlik eden ilk kısma yerini bırakmak için yavaşça sona erer.

    final bölümü bruckner'e özgü sonat formundadır. açılış yaylıların hızlı figürleriyle gelişir ve üflemelilerin hepsi orkestraya dahil olarak temayı genişletir. ani bir duruşla ikinci bir temaya geçilir. bu tema yaylılar tarafından sunulur ve daha rahattır. ani bir duruşla bölümün üçüncü teması ortaya çıkar. müzik daha yumuşak bir doruğa ulaştıktan sonra kornoların eşliğinde serim kısmı tamamlanır akabinde gelişme bölümüne geçilir ve bu bölüm daha çok açılıştaki üflemeli temasıyla ilgilenir fakat diğer temalardan da kısa kısa serpiştirmeler yapılmıştır. burda ilk önce ikinci daha sonra üçüncü temanın tekrarı yapılır. müzik sona doğru akarken diğer temaların kısımlarını tekrarlar , ta ki üflemeliler senfoninin açılışını çalana dek. senfoni görkemli, eşsiz, muazzam bir şekilde son bulur.

    bu entry, çok değerli osuruktan teyyarenin kabin amiri'nin, aynı derecede değerli görüşleriyle ve katkılarıyla kaleme alınmıştır. bu entry'i teşekkür ve saygı mahiyetinde kendilerine ithaf ediyorum.
  • wagner’ın, bruckner’den neden “borazan bruckner”* diye bahsettiğiyle ilgili anekdot:

    wagner ve bruckner birlikte çok bira içmişlerdir. bruckner, wagner’ın(sarhoş olduğunu düşünse gerek) hangi senfoniyi seçtiğini unuttuğunu düşünmüş ve wagner’a bir mektup yazmıştır: “symphony in d minor, trompetler temaya nerde başlar?”. wagner cevap olarak: “evet! iyi dileklerimle! richard wagner.”.

    bu olaydan sonra wagner, bruckner’den sıklıkla bruckner the trumpet diye bahsetmiştir. daha sonra ikisi de sıkı arkadaş olmuşlardır.
  • senfoninin 1877 nowak edisyonunun iyi bir kaydi (bernard haitink, viyana filarmoni) suradan dinlenebilir:

    https://youtu.be/2-5vxwrcsso
hesabın var mı? giriş yap