boğulanlar kurtulanlar

• primo levi'nin, 1987 deki intiharından hemen önce yazdığı son kitap.
• https://yesilgazete.org/…erine-ozlem-cuhadar-kosal/
• (bkz: i sommersi e i salvati)
• auschwitz kampında tutsak edilen birisinin, tuzu kuru insanlara neden isyan etmediklerini nasıl kaçamadıklarını anlattığı kitaptır.
  
  “gettoda oldugumuzu, gettonun duvarlarla cevrili olduğunu, duvarların dışında ölümün efendilerinin durdugunu ve az ötede trenin bekledigini unutarak.”
  
  yazarın sürekli yaşadığı acılara dair kendini aklama çabası beni çok üzdü, kendisi de o kadar depresif durumdaymış ki intihar etmeden önce yazdığı son kitap olmuş.
  
  kötü insanların da sevimli gösterilerek tarih içinde aklanmasına karşı çıkmıştır. her kültürde farklı versiyonlarıyla kıssadan hisse olarak anlatılan “ömür boyu kötü insan ama bir kere iyilik yaptı ve cennete gitti” tarzı bir hikâyeyi anlatarak şunu demiştir:
  
  “hangi canavar hayatinda, başkalarına olmasa bile çocuklarına, karısına, köpeğine bir soğan vermemiştir?”