bilimsel realizm

• bilim teorilerinin dogruluk degeri alabilecegini savunan, cogu bilim adaminin farkinda olmasa da destekledigi felsefi akim. bilginin insan aklindan bagimsiz ve objektif oldugunu savunur. evren, "buyuk ihtimalle" bilimin tasvir ettigi gibidir. dogrudan gozlemleyemedigimiz fiziksel kavramlar (kuvvet, elektron gibi) gercekten vardir. bilim teorileri dogrulandigi olcude guvenilirdir ve dogruluk degeri alabilir. ya yanli$tir, ya da dogrudur.
  
  bulunduklari pozisyonu savunmak icin bazi argumanlar geli$tirmi$lerdir. bunlardan en onemlisi "en iyi aciklama"^* ilkesidir. g $eklinde bir gozlem setimiz olsun ve bunu aciklamaya cali$an farkli teorilerimiz olsun. bilimin geri kalaniyla ve kendi icinde en tutarli olan ve g'yi "en iyi" aciklayan teori dogrudur.
  
  tabii burada neyin "en iyi" aciklama oldugu, nasil "en iyi" oldugu tarti$malidir. bilimsel realistlerin en iyi aciklamayi bulmak icin bir metodoloji ortaya sunmu$ olmalari lazim, bu konuda bilgim yok, ancak eger sunmami$larsa yukaridaki argumanlari pek de bir anlam ifade etmiyor.
  
  bilimsel realizmin kar$iti bilimsel anti realizmdir.
• (bkz: miracle argument)
• temelde üç kabule dayanır:
  
  1) insan zihninden bağımsız bir gerçeklik vardır,
  
  2) bilimsel teoriler tarafından ortaya atılan açıklamalar, gerçeklikte karşılıkları olup olmadığına bağlı olarak ya doğru ya yanlıştır,
  
  3) bilimsel açıklamaları, en azından yaklaşık olarak, bilmek mümkündür.
  
  bilimsel realizm savunucularının en önemli argümanı, bilimsel teorilerin bir gerçekliğe karşılık gelmemesi durumunda bilimin başarısının mucizevi olacağıdır (no miracles argument). ancak kanımca bilimsel realizme yönelik iki eleştiri çok daha güçlüdür. birincisi bir grup gözlemsel kanıta dayanarak birden fazla bilimsel teori üretmenin her zaman mümkün olmasıdır. yani bir teoriyi destekleyen ne kadar kanıt olursa olsun, aynı kanıtlarla desteklenen başka teoriler üretmek her zaman mümkündür (underdetermination - eksik belirlenim). ikincisi, bir zamanlar doğru kabul edilen çoğu teorinin aslında doğru olmadığının ortaya çıkması, dolayısıyla bugün kabul edilen teorilerin de gelecekte yanlışlanmayacağına inanmak için bir sebebimizin bulunmamasıdır (pessimistic meta-induction). bu iki sağlam eleştiriye karşı yapısal realizm (structural realism) gibi alternatif yaklaşımlar ortaya atılmıştır.