büveyhoğulları ^*

• ortaçağda iran'ın batısı'nda ve irak'da egemenlik kuran şi-i mezhebinden bir
  islam devletidir. 999 yılında samanoğulları devleti'nin yıkılması üzerine etkin- likleri arttı. bağdat'daki abbasi halifesi'ni baskı altına aldılar. gazneliler'le ve büyük sel-çuklularla savaştılar. 1055 yılında da büyük selçuklu devleti sultanı tuğrul tarafından egemenliklerine son verildi.
• onuncu asırda iran’da kurulan ve eski sâsânî imparatorlarının soyundan geldiğini iddiâ eden şiî hânedânı.
  büveyhîlerin kurucusu, ebû şûcâ büveyh çok fakirdi. çocuklarıyle berâber sırtlarında odun taşıyarak geçinirlerdi. büveyh’in üç oğlu, ali, hasan ve ahmed doğup büyüdükleri deylem’de hüküm süren deylemî devletinin ordusunda uzun müddet paralı askerlik yaptılar. zamanla orduda otoriteleri arttı. hazar denizinin güneyindeki bölgede, iktidâr boşluğundan da istifâde ederek bağımsızlıklarını îlân ettiler.
• tarih ve test kitaplarında hep şii büveyhoğulları diye geçen devlet. anlamadığım nokta şii olsun sünni olsun yüzlerce devlet kuruldu islam coğrafyasında. yıl oldu 2012 neden üstüne basa basa bu büveyoğulları'nın şii olduğu vurgulanırdı halen çözebilmiş değilim. kesinlikle bir tez konusu olmalı.
• zamanında abbasi halifelerinin kontrolünü sağlayan devlet.
  hatta yeri gelmiş halifenini gözlerine mil çektirmiş ve yerine başkasını atar olmuşlardır.
• hazar denizi'nin güneybatısı'ndaki deylem'den çıkıp gelen üç kardeş olan ali, ahmet ve hasan kebapçı açar gibi devlet açmışlar. üstelik ne devlet! 945'te bağdat'ı zapt edip halifelik makamına erişecek güce sahip olmuşlar. fakat büveyhoğulları, abbasiler'e ait halifeliğe hiç sıcak bakmıyorlar, zira şiiler. hele ki hz. ali'nin oğlu hüseyin'in 7.yy'da kerbela'da öldürülmüş olması onlar için asla unutulamayacak bir olay ve nitekim bugün şiilerin büyük önem atfettiği matem törenleri, kerbela ve kufe'ye düzenlenen ziyaretler, aşure günü gibi etkinliklerin neredeyse tamamı büveyhoğulları'ndan yadigar.
  
  1055'te selçuklu sultanı bağdat'a sefer düzenlenlediğinde, büveyhilerin başkenti çoktan sünni, şii, hristiyan ve yahudi kamplarına bölündüğünden şehir neredeyse savaşılmaksızın alınır ve büveyhiler tarih kitaplarına yolcu edilir.
• muhtemelen zazaların ataları olan tarihi bir kavim. eberhard werner 2021 tarihli tezinde* zazaca'nın tarihsel adı olan dımili'nin esasında deylemli demek olduğunu, zazaların da bu deylem bölgesinden geldiğini söyler. selçuklular kurulduğunda bölgede deylem'den gelen büveyhoğullarının hakim olması, ve de selçuklulara yenildikten sonra çoğunun onlarla karışmış olması bu kanıyı güçlendirir niteliktedir.
• tarih kitaplarında hep bahsi geçen devlet.
  
  kürt devletidir.
  ilber hocanızdan dinleyin.
  
  - efendim kimmiş?
  "şii büveyhoğulları."
  -kim?
  "büveyhoğulları"
  - hangi millet?
  "şii"
  -yalnız şiilik bir etnisite değil!
  "...404.."
  -kürt olmasın?
  "404..error.."
  
  edit: evet, kürt olduklarını belirtmemek için şii oldukları hep ön plana çıkarılırdı meb tarih kitaplarında.