azerbaycan türkçesi

• (bkz: azerice)
• resmi adı azerbaycanca olan şey.
• azerice, azeri türkçesi, bazen azeri şivesi, lehçesi, hatta azeri aksanı (oha!) şeklinde anılır. siyasi sebeplerle "azeri" kelimesiyle anılsa da doğrusu, güzeli budur. azeri dediğiniz insanlar ayrı bir ırktan değildir, azerbaycan türküdür; konuştukları dil de azerilere özgü bir dil değildir, türkçedir, azerbaycan türkçesidir.
• bizim türkiye türkçesi ağızları sözlüğüne kaydedip unuttuğumuz sözcüklerin yaşamaya devam ettiği, oğuz'un güzel dili.
• azerbaycan haber sitesi milli.az'de sağlamlık(sağlık) bölümünden aşağıdaki haberlere bakılırsa türkçenin bir şivesi gibi durduğu rahatlıkla anlaşılabilir
  (é: kapalı e, x: sert h)
  
  uşaqda qébizlik varsa, sébébi bu xéstélik ola biler
  
  usm (utrasésé müayiné) hamile qadınlar üçün zérérlidirmi?
  
  én qorxulu virus – ildé 1 milyon 340 min insanı öldürür
  
  ayaqlarınız şişirsé, sébébi bu xéstélikdir
  
  belé etséniz, uşağınız çox sevinécék... – psixoloqdan faydalı mésléhét
• ıstanbul türkçesine göre kaba gelse de hakiki türkçe budur
• (bkz: azeri şivesi)
  (bkz: azerbaycan şivesi)
  (bkz: #78157267)
• benim dogup buyudugum koylerde buna yakin bir turkce konusuldugu icin rahatca anlayip konusabildigim turkcedir.
• bugün müstakil bir devlet olan azerbaycan respublikası'nda (kuzey azerbaycan), iran'ın kuzeybatısında ve horasan'ın birkaç bölgesinde konuşulan güney azerbaycan ağızları ve ırak, doğu anadolu'da (ve belki suriye) konuşulan türleriyle birlikte güney-batı (oğuz) grubu türk lehçelerinden birini oluşturan türk lehçesi. hatalı şekilde azerice diyenler de çıkar bu lehçeye.
  (bkz: azerice/@susamsokagisakini).
  
  kuzey azerbaycan'da konuşulan azerbaycan türkçesi gerhard doerfer, ahmet caferoğlu, memmedağa şiraliyev ile e.v. sevortyan, n.z. gadzieva ve x.a. azizbekov tarafından etraflıca tanımlanmıştır. bu isimler arasında şiraliyev'in yeri ayrıdır. çünkü şiraliyev 1958 yılında başlattığı çalışmalarla kuzey azerbaycan diyalektolojisi'nin (lehçebilim) kurulmasında ve gelişmesinde en çok katkısı olan âlimdir denebilir. 1962 yılında yayımlamış olduğu azerbaycan dialektologyasının esasları isimli şaheser öyle sanıyorum ki hâlâ önemini saklamaktadır. başlatmış olduğu çalışmalar 1990 yılında semeresini vermiş ve bakû'da islamov, ağayev, behbudov, ahmedov, memmedov, tağıyev ve hasıyev'in hazırladığı azerbaycan dilinin dialektoloji atlası yayımlanmıştır. 128 haritanın bulunduğu bu atlas hâlâ ağızlar atlasına sahip olmayan türkiye türkçesinin atlasının hazırlanmasında rehber olarak işlev görebilir diye düşünmekteyim. türkiye türkçesi ağız araştırmaları uzmanı leylâ karahan da bu atlas'la ilgili 1999 yılında bir değerlendirme yazısı yazmıştı. bilgi edinmek için okunabilir.
  
  konuya dönecek olursam, şiraliyev'e göre, kuzey azerbaycan türkçesinin 4 ağzı bulunmaktadır. bunlar;
  1) garb (batı) ağızları: qazaq, qarabağ ve gence ağızları.
  2) şerq (doğu) ağızları: bakû, muğan, lenkeran, şamaxı, quba ağızları.
  3) cenub (güney) ağızları: naxçıvan, ordubad ve irevan ağızları.
  4) şimal (kuzey) ağızları: şeki ve zaqatala-qax ağızları.
  
  güney azerbaycan türkçesi ile ilintili ilk çalışmaları ise 1903-04 yıllarında iran türkolojisinin kurucusu kabul edilen alman türkolog karl foy yapmıştır. karl foy ayrıca urmiye'de konuşulan ağzı da incelemiştir. erzurum çevresinde konuşulan ağzın azerbaycan lehçesinin bir türü olduğunu ilk keşfeden yine karl foy'dur. foy'dan sonra h. ritter ve h.s. szapszal da bu alanda önemli katkılarda bulunmuştur. ünlü alman türkolog gerhard doerfer hazar denizi'nin güneydoğu ucunda konuşulan galugah ağzını keşfederek önemli bir buluşa imza atmıştır. ayrıca kuzey horasan'da azerbaycan türkçesi ağız adacıkları (dialect islands) tesbit etmiştir. güney azerbaycan türkçesinin lehçelerini 2008 yılında cevat heyet sınıflandırmıştır. bu sınıflandırmaya göre bu lehçenin 9 ağzı bulunmaktadır:
  
  1) merkezî ağızlar: tebriz, merağa.
  2) güney ağızları: sainkale.
  3) kuzey ağızları: merend, eher.
  4) doğu ağızları: erdebil, halhal.
  5) batı ağızları: urmiye, salmas.
  6) kuzeydoğu ağızları: bikrabad, bacirvan.
  7) kuzeybatı ağızları: hoy, makü.
  8) güneydoğu ağızları: zencan.
  9) güneybatı ağızları: savucbulag.
  
  bu lehçeler arasında salmas ağzıyla ilgili bir monografiyi bilgehan atsız gökdağ yayımlamıştır.
  
  günümüzde azerbaycan türkçesi üzerine türkiye bilim camiası içerisinde ciddiyetle çalışanlar arasında yavuz akpınar ve sedat adıgüzel'in isimlerini anmak gerekir.
• “azerice değil, azerbaycan türkçesi.”