ay aydınlık

• kameri yani göklük ayın ilk ondört gününün genel adı. yani hilalden geçip, ilkdördünü gösterip ayın ondördü olan dolunaya kadar olan bölümü, ilk yarısı.
  
  bu ilk yarının özelliği, çift çubuk işlerinde genellikle ekme, başlama zamanları olarak yeğlenmesidir. buğday da ekerken, darı da ekerken, hatta mümkünse başlangıç anlamı olan işlerin tümünde ayın aydınlık dönemi olan ilk ondört gün yeğlenir. acaba sevişmelerde, kız veya oğlan çocuk doğurma kısmetini artırmada da inanılan bir ay gözleme tekniği var mı merak ediyorum. düşünsenize güzel kızlara ayın ondördü, ayın ondördü gibi dendiğine göre?
  
  çukur çeylen'de son kaldının bir de uygulaması, geleneği var: ekilen hangi bitkinin hasadı yapılıyorsa ekerken olduğu gibi biçmesi, yolunması cuma gününe denk getirilirse iyi olur. işe başlama^* cuma günü. bir de ay aydınlık başlanırsa daha iyi. zorla değil ama bunlara dikkat ederler. sorunca söylediler, ben de anımsadım, iş sonunda, yolma veya biçme tamamlanacağında "son kaldı yapılır": örneğin buğday orağı bitiyor, bütün tarlayı dümdüz etmezsin, son adımda 3-5 başak, veya yarım metrekare alanı biçmez, olduğu gibi bırakırsın. diyelim darı kırımındasın (gövdelerden olgun külürleri ayırmak ve darı harman yerinde bir araya toplamak). orada da son 3-5 darıyı gövdesinde, yerinde bırakırsın. bu sona birazını bırakma yoğurttan maya, hamurdan maya ayırmak gibi bir şey. son kaldının amacı bereket; seneye de gelsin ürün, bizi sevsin. aç gözlü olmadığını gösterme ve hissetme kültürü.
  
  (bkz: kendini yaratmak)