askr ve embla

• iskandinav mitolojisindeki ilk insanlar. odin, vili ve vé yaratmıştır bunları. odin onlara yaşamın nefesini vermiş, vili zekayı ve duyguyu vermiş, vé de konuşmayı, kan ve teni vermiştir. bu ikisi bütün insanlığın atasıdır ve midgardr’da yaşamışlardır.
  
  askr erkektir, embla ise kadındır. kendilerinden völuspá'da şöyle bahsedilir:
  
  "unz thrír kvámu
  ór thví lidi
  öflgir ok ástgir
  æsir at húsi,
  fundu á landi
  lítt megandi
  ask ok emblu
  ørlöglausa.
  -
  güçlü ve koruyucu olan
  üç æsir toplantısından
  dünyaya gelene kadar.
  buldular dünyada
  askr ve embla'yı
  neredeyse güçsüz,
  ve kadersiz."
  
  "önd thau né áttu,
  ód thau né höfdu,
  lá né læti
  né litu goda.
  önd gaf ódhinn^*,
  ód gaf hœnir^*,
  lá gaf lódurr^*
  ok litu góda.
  -
  sahip değillerdi ruha,
  hisleri yoktu,
  kan veya güdüleri de,
  güzel tenleri de.
  ruh verdi odin,
  his verdi hoenir
  kan verdi lodurr
  ve güzel tenleri."
  
  ***
  burada odin'in kardeşleri olan hoenir, vili'nin diğer adıdır. lodurr tam olarak bilinemiyor, kendisi loki, vili, vé ve freyr ile bağdaştırılsa da ben vé olduğunu düşünmekteyim.
  
  völuspá çevirilerinde benjamin thorpe'un çevirilerini kullandım.
  
  birkaç adet görselle bitireyim:
  
  *lorenz frølich'e ait bir çizim (1895). "hoenir, lodurr ve odin askr ve embla'yı yaratıyor." .
  *robert engels'e ait bir çizim (1919). ad verilmemiş: .
  *isveç'in sölvesborg kentinde stig blomberg tarafından yapılmış heykel (1948). ask och embla: .
  
  ***edit: old norse karakterler soru işareti olarak görünüyordu, latinleştirdim.
• "asma" anlamına gelen embla etimolojisine dayanılarak ikilinin proto hint-avrupa temelli olduğu ortaya atılmıştır. hint-avrupa toplumlarında, ateş yakılan çukur ile cinsel ilişkiden bir analoji çıkarılır. asmalar, oduna benzer bir şekilde yanıcı bir malzeme olarak kullanılmış ve daha sert bir malzeme olan odundan yapılmış bir çukurun altına yerleştirilerek ateş yakılması için kullanılmıştır. iskandinavya'da ateş yakma ritüeli ile ilgili daha fazla teoriler; kivik, skåne, isveç'teki bir bronz çağı mezarındaki bir taş levha üzerindeki tasvirden yola çıkılarak ortaya atılmıştır.
  
  jaan puhvel, "antik mitler, âdem ve onun yan ürünü havva türünün basmakalıp 'ilk çiftleri' ile doludur. hint-avrupa geleneğinde bunlar, vedik yama ve yami ile iranlı mašya ve mašyanag'dan izlandalı askr ve embla'ya kadar, [bu kişiler için] ağaç veya kayalara ek olarak ejderha dişleri ya da kemikli diğer maddeler gibi [meydana geldikleri] hammaddelere kadar uzanır." yorumunda bulunmuştur.
  
  anders hultgård, hint-avrupa toplumunda yer alan, insanların ağaçlardan oluşumuna dair verileri karşılaştırmalı bir şekilde kullanarak hazırladığı çalışmasında "insanlığın ağaç veya oduna dayanan kökenine dair efsaneler, özellikle antik avrupa ve hint-avrupa ile küçük asya ve iran'ın hint-avrupa dilini konuşan halklarıyla bağlantılı görünmekte. buna karşılık yakın doğu kültürleri, neredeyse yalnızca, insanın kökenini ilahi bir yaratma eylemi yoluyla çamurdan, topraktan veya kandan türeten antropojenik öykü türlerini gösterir." demiştir.