• mö. 480 yılında yunanlılar ile persler arasında geçen deniz savaşı. perslerin sayıca üstünlüğüne karşılık yunanlılar başarılı bir savunma sağladılar. her iki tarafında büyük kayıp verdiği savaş 1-1 beraberlikle sonuçlandı. savaş thermopylai savaşı ile de alakalıdır. hemen hemen aynı zamanda cereyan etmişlerdir.
  • thermopylai savaşı ile hemen hemen aynı zamanda, aynı tarafların katılımıyla cereyan etmiş deniz savaşıdır.
    başında atinalıların olduğu yunan ittifakının deniz kuvvetleri, pers donanmasını başarıyla durdurmuşlardır. çok ağır kayıplar verdilerse de bunu başardıkları için bu deniz mücadelesinden galip ayrıldıkları kabul edilir.
  • herodotos historiai'de başlangıcı polymnia'da thermopylai savaşıyla eşzamanlı, ana deniz savaşı urania'da anlatılır.

    herodotos'a göre üçbuçuk atmış olan delphoililer hem savaşın hem kendilerinin kaderi için tanrı öğüdü arandıklarında, "rüzgarlara yalvarın, zira onlar yunanistan'ın en değerli müttefikleri olacaklardır." yanıtı almış. bunu hem haber uçurmuşlar hem thyia'da rüzgarlara sunak ayırmışlar.

    deniz savaşında ilk yakalanan yunan gemisindeki en güzel asker leon perslerce kurban edilmiş. öbür aigina triremi ise iskhenoos oğlu pytheas komutasında perslere akla karayı seçtirmiş. pytheas gemisi yakalandığında dilim dilim doğrandığı halde kolay kolay düşmemiş, savaşmayı sürdürmüş. persler düştükten sonra da ölmeyen pytheas'a hayran olmuşlar, ölmemesi için yaralarına mür sürüp, sarıp kurtarmışlar. kendine gelince de saygı gösterip hoş tutmuşlar.

    kserkses donanmasının 1207 gemisi, kabaca gemi başına 200 kişiyle 241400 deniz askeri taşıyor, yaklaşık 36210 de kendi tarafından bahriyeli. elli kürekli gemilerde 240 bin kişi. (herodot toplamasıyla 517 610 kişi.)

    kara ordusu 1 milyon 700 bin yaya, 80 bin atlı, 20 bin develi ve savaş arabalı. genel toplam: 2 317 610 asker. uşak ve görevli takımı hariç diyor. amaa, diyor, avrupa'dan toplananları da katmalı. 24 bin gemili, 300 bin kara ordusu neferini bu sınıfta sayıyor. (askeri genel toplam: 2 641 610 kişi.) lojistik kuvveti de bu toplam sayıya yakın kabul edip sefer nüfusunu 5 283 220 hesaplıyor.

    hellespontos yönlü ve atinalıların boreas'ın yardımı dediği fırtına sonucu kserkses donanmasının 400 gemisi daha baştan safdışı kalmış. yunanlılar burada poseidon'a da minnettar. bu kayıpları öğrenen yunanlılar hemen artemison'u tutup nöbete girmişler.

    yüksek komuta spartalı eurykleides oğlu eurybiades'teydi, çünkü askerlikte/savaşta sparta üstünlüğü bütün yunan ulusları arasında tartışmasız kabul ediliyordu. atinalılar komuta tartışmasına girerlerse yunanistan'ın mahvolacağını biliyordu.

    euboialılar eurybiades'e kabul ettiremeyince, donanmanın euboia açıklarında savunma yapması için themistokles'e 30 talant rüşvet vermişler. themistokles bunun 5 talantını eurybiades'e verip yatıştırmış, gitmeci korinthoslu adeimantos'a 3 talant gönderince işi halletmiş oldu. themistokles yükünü tutmuş.

    skioneli skyllias pers ordusundan yunanlılar tarafına geçerek perslerin euboia'yı tersten dolanmakta olduklarını ispiyonlamış. bunun üstüne bir gece harekatıyla perslerin karşısına çıkan yunan gemileri az sayıda oluşlarıyla ionialılar hariç pers donanmasının ağzının suyunu akıtmış. barbar gemileri daha hızlıydı, çevrelerini sarmışlar. ionialıların içi gidiyor, yunanlılar ölecek diye üzülüyorlar. yunan gemileri dosdoğru saldırıya geçip hemen 30 barbar gemisini ve salamis kralı gorgos'un kardeşi olan khersis oğlu philaon'u ele geçirmişler. ilk düşman gemisi alan, atinalı aiskhraios oğlu lykomedes olmuş, onur ve yiğitlik ödülü. ilk gün maç ortada olsa da persler iyi şaşırmış, karanlık basmış. hemen de fırtına ve yağmur bastırmış, pers askerini korkutmuş. euboia'yi dolananları da karaya oturtmuş. ikinci gün yunanlılar kilikia gemilerini batırıp artemision'a geri dönmüşler.

    3. gün borda bordaya ve denk bir savaş. sayı üstünlüğü ve büyüklüğü kserkses filosu için zararlı oluyordu, serbest davranamıyor birbirini tıkıyorlardı. bu kadar az gemi önünde geri basmayı onurlarına yediremiyorlardı. mısırlılar askeriyle birlikte 5 yunan gemisi almışlar. yunanlılar arasında gemi donatıp kendi adamlarıyla savaşa katılan alkibiades oğlu kleinias günün öne çıkanı. arada atina gemilerinin yarısı kullanılamaz hale gelmiş.

    leonidas ile ordusunun thermopylai'de sonunun geldiğini lysikles oğlu abronikhos haber verir. yunan filosu düzenli şekilde geri çekilmeye başlar. themistokles pınar başı kayalarına ionialılar için propaganda olarak ya saf değiştirmeleri, ya seyirci kalmaları ya vuruşma zorunda kalılarsa yalandan ve tarihi gözeterek yapmalarını yazdırır/kazıtır. karşı hamle olarak kserkses deniz askerlerinin morali bozulmasın diye thermopylai'de kendi askerlerinden sadece bin kadarını meydanda bırakıp öteki 19 binini hemen hendeklere gömdürmüş (toplu mezar). yunanlı ölüleri üstüste yığılmış halde 4 bin kişi kadar. (pers denizcileri bu numarayı yutmamış.)

    (bkz: artemision)
    (bkz: thermopylai savaşı)
    (bkz: delos birliği), himera
    (bkz: salamis savaşı)
    (bkz: themistokles)
    (bkz: athos kanalı)
  • " iskhenoos oğlu pytheas gemideydi, o gün harikalar yarattı; gemi ele geçtikten sonra, bütün gövdesi baştan aşağı dilim dilim doğranıncaya kadar silah elde dövüştü; yere düşmüştü, ölmüyordu, hala soluk alıyordu. persler hayran kalmışlardı, ölmesin diye didinmeye başlamışlardı; yaralarına mür sürdüler, incecik bezlerle sardılar; geri döndükleri zaman, onu arkadaşlarına gösterdiler, herkes saygı ile karşıladı ve hoş tuttu; buna karşılık aynı gemide ele geçenlerin tümü köle sayıldılar. "

    heredot, tarih, syf: 590
hesabın var mı? giriş yap