• (bkz: thermopylae)
  • bu savaş batı medeniyetinin son umududur.nitekim eğer leonidas ve spartalı hoplitelar perslere direnmeselerdi.büyük bir ihtimal bildiğimiz antik yunan tamamen yıkılacak dolayısıyla bilinen batı medeniyeti de oluşmayacaktı.
  • eski turkce kaynaklarda termopil*, ingilizce kaynaklarda thermopylae, ve zannedersem fransizca kaynaklarda thermopyles* olarak gecen ve asil adi thermopylai olan yerde iö. 480 yilinda meydana gelmis olan savastir. eszamanli kardes savasi icin (bkz: artemision savasi)

    yunan sehir devletleri bu çarpışma ile, atinanın bosaltilmasi ve daha kuvvetli bir ordunun toplanabilmesi icin zaman kazanmaya calismislardir, her ne kadar karsilarindaki pers kuvveti onlardan kat kat fazlaysa da. yunan ordusunun basinda sparta krali leonidas vardi, ve bu direnis, ki bir nevi intihar direnisi sayilir, askeri tarihte bu alandaki en unlu direnistir. ne yazik ki yenilgileri ile korintos kistagi* perslerin eline gecmis ve atina yagmalanmistir. neyse ki bunun ocu sonradan plataia ve salamis savasinda alincaktir.

    bu karsilasma oncesinde xerxes, yaklasik 500.000 piyade, 1.700.000 suvariden olusan hayvani bir orduyu istanbul bogazindan gecirmis, ve aldigi cesitli desteklerle ordusunun sayisi yaklasik 2.600.000'e ulasmistir, ki bu sayilari biz herodotostan ogreniyoruz.. orduya hizmet eden kisilerle beraber bu sayinin daha da yukariya cikacagi asikardir ki, zaten yine herodotos demektedir ki xerxes'in ordusu icerek irmaklari kurutmus ve gectigi sehirlerin tum yiyecek stoklarini yemistir.. bu ordunun kac kisiden olustuguna dair tamami saibeli bir alay daha rakam gerek antik yazarlarca gerek gunumuz tarihcilerince verilmis ve konu orda burda tartisilmistir, muhtemelen zaman makinasi icad edilene kadar da tartisilmaya devam edilecektir.

    neyse, askerlerin sayisi kac olursa olsun, yunan devletleri haliyle yaklasan pers kuvvetlerinden mutevellit panik olmuslar, ve 481 yilinin sonbaharinda korinthosta toplanarak bir ittifak kurmuslardir, ki ittifakin basindaki sehir, en bi super askerlerin sehri spartadan baskasi degildir.

    persler yunan topraklarina geldikleri zaman, atinali ve spartali hoplitlerden olusan* themistokles onderliginde 10 bin kisilik bir ordu onlarla karsilasmis ve her ne kadar bu ufak bir carpisma olmus olsa da, pers ordusunun yonunu thermopylai'ye cevirmistir.

    soyle onemli bir nokta vardir ki: xerxes'in bu devasa ordusunun tek dayanagi deniz yoluyla kendilerine ulasacak olan yiyecek takviyesidir. ayrica askerleri gemilere bindirerek yunan ordusunun yanindan gecivermeleri de isten bile degildir, ki civilization sevenler bilir, bu ibnece yontem zaman zaman oldukca etkili olabilmektedir. neyse, tam da bu sebepten oturu bu sefer basinda atinalilarin* oldugu yunan donanmasi da, pers donanmasini artemision'da* tutmaktadir. zaten artemision ve thermopylai savaslarinin asil stratejisi persleri mumkun oldugunca ayni noktada tutarak acliktan kivrandirmak ve boylece geri donmeye zorlamakti.

    thermopylai'ye geri gelirsek, bu gecit ayni anda iki at arabasinin yanyana gecemeyecegi darliktaydi. tam da bu ozelligi sayesinde, baslarinda 300 spartali olan 7000 yunan askeri, agustos 480'de burada kendisinden bilmemkac kat kalabalik olan pers ordusunu karsiladi.. soyle bir ayrintiyi da soylemeden gecmemek lazim ki, bu savasa katilmak uzere secilen spartali askerler, kendisinden sonra ailesine bakabilecek eriskin bir oglu olanlardi. kisacasi leonidas daha bu carpisma baslamadan cok once bu savunmanin bir intihar oldugunun farkindaydi. xerxes thermopylai'ye ulastigi zaman elciler gondererek yunanlardan silahlarini birakmalarini istedi, leonidas'in cevabi ise acik ve netti: gel de al*.

    yine de xerxes dort gun boyunca yunan kuvvetlerinin kacmasini bekledi, karsi tarafin savasa hazirlandigi bilgilerine ise yalnizca guluyordu. besinci gun hala bir gelisme olmayinca ordusunu gecide surdu. yunan ordusu phalanx duzenine gecerek tum gecidi kapamisti. persler bu uzun mizraklari asamadiklari icin ne kendi kisa kiliclarini kullanabildiler, ne de o oklari bu savunmayi asip dusmana zarar verebildi. ayrica kendi hafif askerleri, karsi taraftaki bu muazzam silahlanmayla ve askeri disiplinle boy olcusecek durumda da degildi. persler epey bi asker kaybettiler, ve spartalilar da ufak degisiklikler yapsalar bile formasyonlarini bozmadilar. etraflarini ceviremedikleri veya yandan sikistiramadiklari icin perslerin muazzam sayilari hicbir ise yaramiyordu*. ikinci gun de durum ayni olunca xerxes olumsuzleri* one surdu, ve bu en seckin pers birimi bile spartalilari asamayarak, ustune ustluk saglam kayiplar vererek geri cekilmek durumunda kaldi.

    bu sekilde ne kadar daha dayanabilirlerdi bilinmez, ancak tarih bizim bunu ogrenmemize izin vermemistir, cunku ephialtes isimli hayvanogluhayvan pers saflarina gecerek onlara gecidin obur tarafina gecebilecekleri baska bir yol oldugunu soylemis, ve boylece persler yunan ordusunun arka tarafina gecip iki taraftan onlari sikistirabilmistir. her ne kadar bu diger gecit de 1000 asker tarafindan korunuyor olsa da, bu kuvvetler bir saldiri beklememekteymisler. surpriz saldiri ile afallayan bu ufak kuvveti cerez gibi yemis persler tabii.

    neyse, bu noktada leonidas artik yenilginin kacinilmaz oldugunu anlayinca 300 spartali haric tum kuvvetleri memleketlerine yollamis, kendileri ise psikopatca kalip bir avuc askerle direnmeye devam etmisler. bu sirada thespialilar biz de kalicaz, biz de manyagiz demis, thebaililer ise guvenilmez olduklari icin rehin tutulmus ve evlerine salinmamislardir. kendi istekleriyle thermopylai'den ayrilmayan bu her iki savasci millet de bu alani terk edip sonradan serefsizce yasayacagina, oracikta olmeyi yeglemislerdir* velhasil, olmeden once bu kucuk grup fecii sayida persi oldurmus, mizraklari kirilinca kisa kiliclarina gecmis, persleri dilim manyagi yapmislardir. bu esnada xerxesin iki kardesi de oldurulmusse de, nihai olarak leonidas olmus, fakat buna ragmen kalan spartalilar* krallarinin bedenini korumaya devam etmis, en sonunda eeeh eytere bea diyen xerxes careyi kimseyi onlarin yanina gondermeyip, kalan askerleri oklarla avlamakta bulmustur.

    savas bitince xerxes verdigi muazzam kayiptan dolayi o kadar sinirlenmis ki, leonidasin kafasini kestirip vucudunu da carmiha gerdirmis. ki, dusmana bile ait olsa bir cesedi sakatlamak perslerce korkunc bir gunahmis, ve soylenen odur ki xerxes sonradan kopekler gibi pisman olmus leonidasa bu yaptigina ve cesedi spartaya gondererek adetlerine uygun olarak gomulmesini saglamis. ayrica yine herodotos'tan* ogrendigimize gore, burada olen spartalilar icin dikilen anitta sunlar yaziyormus:

    "lakedaimon'a git soyle, yabanci
    o*nun emirlerini yerine getimek icin burada olduk"

    her ne kadar persler hile yapip yunan ordusunu burada katledip thermopylai'den zaferle cikmissa da, perslerin kaybettigi insan gucu ordularina ciddi bir darbe vurmus (eszamanli artemision savasinda ise atina donanmasi geri cekilmek zorunda kalmisti). bu iki savasin sonucu olarak attikanin guneyine kadar yunanistanin kontrolu ve ege denizi hakimiyeti perslere gecti. persler atinayi yagmaladilar, fakat bu esnada atinalilar salamise cekilmislerdi.

    burdan sonrasi icin (bkz: salamis deniz savaşı)
  • (bkz: thermopylai savaşı) mö 480 yılında yunan şehir devletlerinden oluşan kral leonidas komutası altındaki bir ittifakın thermopylae'daki dağ geçidinde kendisinden çok daha kalabalık istilacı pers ordusuyla yaptığı tarihteki en ünlü son direnişlerden birinin adıdır.
  • batı kültürünün 2000 bin yıldan fazla zaman geçmesine rağmen halen mastürbasyonunu yaptığı her türlü bilgisi aşırı abartılan, perslerin kazandığı savaş.
  • 300 filminde izleyebileceğimiz savaştır heyecanla bekliyoruz efendim.
  • savas literaturune gecmis apayri bir savas.. bu mukemmel savas tefrikasina ekleyecegim bir kac nokta var.

    birincisi savasin gelisi hakkinda delfi bilicilerinin tutumu. heredot'un anlattigina gore savastan 1 sene evvel delfi bilicilerini ziyarete giden ieonidas a biliciler su kehanette bulunmuslardir

    "lacedeamon sokaklarinda dolanan insanlar
    sizin gorkemli sehriniz de persler tarafindan hiç edilecek
    veya yas tutmak gerekecek iki kayip kralin ardindan"

    burada iki kayip kralla bahsedilen arastirmacilara gore hem xerxes hem de ieonidasdir.

    xerxes in galip cikmasina ragmen maglup sayilmasi da savas literaturüne giren kavramlardan biridir bu savas ile birlikte. yüksek meblada kayib sayesinde kazanilan zaferler askeri literaturde "thermopylae" zaferi olarak adlandirilir pek degerli bulunmaz. zira galibiyet dediginiz sey hayatta kalan insan sayisinin fazlaligi degildir.
  • yunanlılar yenilmiştir çünkü persler "300" kişi olduğu rivayet edilen grek ordusunu geçmiştir.
    (bir üst kademe)
    ama yunanlılar yenmiştir çünkü karşı tarafa her halükarda çok daha büyük zayiat vermişlerdir
    (bir üst kademe)
    ama yunanlılar yenilmiştir çünkü bu savaştan sonra pers ordusunun önünde duracak ordu kalmamıştır; sparta'ya da atina'ya da girilmiştir
    (bir üst kademe)
    ama yunanlılar yenmiştir çünkü pers ordusu şehirleri yapmalarken şehri terk edip pers ordusunun arkasından şehirlerine bir daha işgale uğramamak üzere dönmüştür
    (bir üst kademe)
    ama yunanlılar yenilmiştir çünkü pers ordusu çekilirken çanakkale boğazına kurduğu köprüyü sökmek dahil arkasında taş üstünde taş bırakmamıştır
    (bir üst kademe)
    ama yunanlılar yenmiştir çünkü persliler bir daha yunan şehirlerine saldıracak güç bulamamış, iskender ortaya çıkana kadar duraklama dönemine girmiştir.
    *
  • gerek antik tarihcilerin verdigi abartili rakamlar, gerek 300 isimli filmin yarattigi etki, gerekse de beyinlere kazinmis olan yunan milletinin korkak olmasi gerektigi onyargisi nedeniyle yurdum insani tarafindan hic yasanmamis, tamamen gotten uydurulmus bir safsata oldugu dusunulen bir savastir.

    oysa ki biraz doneme merakiniz varsa, okuyorsaniz, ilgileniyorsaniz gercekci yanlari hic de az degildir. bu arada yine soyluyorum antik tarihcilerin verdigi rakamlar mutlaka abartili cunku o donemde tarih bir propaganda araci. bugunku gibi yani ayni bok. yine de rakamlarin abartili olmasi cok az sayida yunan askerinin kendilerinden kat kat fazla sayidaki pers askerine ustunluk kurdugu gercegini degistirmiyor.

    peki acik bir alanda karsilassalar dakikalar icinde dusmanini yok edecek pers ordusu nasil oluyorda o gecitte bu kadar kayip verebiliyor? burada en onemli nokta o donemdeki yunan savas formasyonu olan phalanx. phalanx formasyonunda en guclu nokta on cephe. yanlardan ve arkadan saldiri almazsaniz cok cok etkili olabileceginiz bir formasyon bu. her askerin dizinden omuzuna kadar uzanan kalkanlardan olusan bir duvar, o duvarin uzerinden uzanan mizraklar ve zirhli, egitimli askerler. bir de bu formasyona hucum eden egitim ve silahlar bakimindan zayif persleri dusunun, sonuc sasirtici degil o bakimdan.

    silahlar demisken, yunan dunyasinin o donemde metal isciligi konusunda fersah fersah ileri oldugu bilinen bir durum. pers ordusu ise elit birlikler disinda zirh ve kalkanlarinda hasir tarzi, metal icermeyen materyaller kullaniyor. hasir diyorum bak. bir nevi quality against quantity durumu soz konusu. okculuk ise o donemde henuz cok ilkel ve dusmanin formasyonunu bozmadan pek ise yaramiyor.

    sonuc olarak, silah ve zirh kalitesi, egitimli ve disiplinli bir ordu, phalanx formasyonu ve dusmanin etrafini cevirmenizi engelleyen dar bir gecit gibi etkenler bir araya gelince boyle bir savasin yasanmis olmasi gayet mumkun gorunuyor.

    savasi kim kazanmistir tartismasina gelince, "savaslarda kaybeden hep insanlik degil midir?" diyip cekiliyorum kenara.

    edit: hoplite formasyon degilmis. formasyonun adi phalanx. uyari icin yapma ya`ya tesekkurler.
  • savaş değildir. pers yunan savaşı sırasında yapılan muharebelerden biridir. ayrıca efsanelerde anlatılanların aksine perslerin pekte zorlanmadan sparta ordusunu süpürdüğü muharebedir. ancak bu muharebenin sonucu yenilgi dahi olsa yunanlılar için önemli neticeler doğurmuştur.
    sparta kralı ı. leonidas'ın öldürülmesi, o zaman kadar durumun ciddiyetini idrak edememiş ve ortak bir savunma oluşturamamış yunan kabilelerini uyandırmış, ve bir araya getirmiştir. bu muharebeyi ve leonidas'ı efsane yapan da budur. bu muharebenin uyandırdığı birliktelik sayesinde yunanlar sadece persleri adadan uzaklaştırmakla kalmamış, tek bir yunan birliğinin ve kimliğinin oluşmasını da sağlamışlardır.
hesabın var mı? giriş yap