şehrizor

• sasani imparatorluğu'nun erken dönemlerinde kaleme alınmış olup sasaniler ve kurucuları şah erdeşîr'e dair bir kuruluş miti yaratma amacını güttüğünü ifade edebileceğimiz kar-namag-î erdeşîr-î babakhân isimli eserde "yazdagerd" (tanrı'nın oğlu, tanrı tohumu) isimli bir kralın idaresi altında olduğu ifade edilen ve bilhassa zerdüşt iranî tarihinde bir hayli önemli bir kent olarak sözü geçen şehir.
  
  kelime anlamı "şah'ın bağı" ya da "şah'ın ormanı" olan kentin tarihi persler'den de eskiye dayanıyor olsa da kentin en azından 90 bin civarında bir nüfusa sahip olarak kıymetli bir kültür ve ticaret merkezi olmaya muvaffak olduğu dönemin kabaca sasani kontrolü altında olduğu m.s. 3'üncü ilâ 7'nci asırlar arası olduğunu söyleyebiliriz.
  
  m.s. 4'üncü asrın ilk ve ikinci yarısında nüfusunun kayda değer bir kısmının hıristiyan olduğu bilinen ve bu dönemlerde de oldukça kanlı katliamlara sahne olduğu hıristiyan kaynaklarca iddia edilmekte olan kentin, sasaniler'in idaresinden çıktıktan sonraki dönemlerde ağırlıklı olarak pek çok arap ve kürt hanedanı arasında uzunca bir süre el değiştirip durduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. bu arada meşhur hıristiyan tarihçi eusebios'un roma imparatoru 1. constantinus'un hayatını bir hayli taraflı bir dille aktardığı eseri "vita constantini"de kaleme aldığına göre m.s. 330'lu senelerin başında dönemin sasani şahanşahı'na bir mektup kaleme alan imparator, bu kentin de içinde bulunduğu media inferior^* yöresindeki hıristiyan katliamlarına derhal son verilmesini sasaniler'den talep etmiştir.
  
  islam'ın altın çağı'nın son dönemlerinde yaşadığı bilinen hekim, filozof ve yazar şemseddin şehrezorî de isminden anlaşılabileceği gibi bu kentte yaşamıştır. işrakiye adıyla bilinen bir çeşit islamî aydınlanma felsefesinin önderlerinden olan söz konusu yazarın "nüzhet-ûl erva" adlı bu felsefeyi tasvir eden meşhur eserini de şehrizor'da kaleme aldığı bilinmektedir.
  
  günümüzdeyse küçük bir kasaba olarak niteleyebileceğimiz şehrizor, ırak'ın kuzeyindeki süleymaniye idari bölgesi'ne bağlıdır.