örtük tasım

• retorikte geçen; adından da anlaşılacağı gibi çok garip bir ifade.
  tasım "iki öncülden sonuç çıkarma" demekmiş efenim.
  öncül 1: insanlar ölümlüdür.
  öncül 2: aristo insandır.
  tasım: aristo ölümlüdür.
  
  işte retorikte öncülleri kullanmadan tasımı kullanabiliyormuşuz. siyasi söylemde çok kullanılıyormuş ama bana hiç mantıklı gelmedi. hatta tasımı bırakın ama öncülü mutlaka söyleyin siyasiler! bu da benim retorik'e yeni açılımım olsun.
• örtük tasım aristo'nun retorikte kullandığı inandırma araçlarındandır. örtük tasım aristo'ya göre bir tasım türüdür ve az sayıda, çoğunlukla da normal tasımı meydana getirenlerden daha az sayıda önermelerden oluşmaktadır. aristo'ya göre örtük tasım retoriğin özüdür. retorik, konuşmacı ve dinleyici arasındaki ortak kanaatlerden hareket ettiği için, bazı durumlarda bazı cümleleri özellikle belirtmeye gerek yoktur. şöyle ki; "ödülün bir taç olduğu bir yarışmada dorieus'un galip geldiğini göstermek için, herkesin bildiği bir gerçek olan 'olimpiyat oyunlarında ödülün bir taç olduğu' cümlesini eklemeden, 'olimpiyat oyunlarını kazandı' dememiz yeterlidir. (aristoteles, retorik, s.40, 1998)
  
  bu cümleyi kurduğumuz zaman hepimiz dorieus'un olimpiyat oyunlarını kazanarak bir taç aldığını zaten biliriz, dolayısıyla ayrıca belirtmeye gerek yoktur. örtük tasım günümüzde de özellikle siyaset alanında fazlasıyla kullanılmaktadır.
• türkiye'deki siyasilerin kullandığı örtük tasımlarda; sadece sonuç önermesi ifade edilen, öncülleri belirtilmeyen önermelerin çoğu gerçek dışı veya görecedir. mantık kurgusu sakat ve tutarsızdır. ancak maalesef son yıllarda propagandaya muhatap kitle; kültür seviyesi, genel algısı ve bakış açısı gereği tasımdaki öncüllerin mantıklı olup olmadığını kendi kafasında soruşturma gereği duymamaktadır.
• öncüllerden birinin açıkça dile getirilmeyip, düşüncede tamamlandığı tasıma verilen addır. iki tür örtük tasım vardır: ilki olumlu ya da olumsuz önermeyi tanıtlar; öteki türü ise birini çürütür, yanlış olduğunu gösterir. iki tür arasındaki fark, tasımsal tanıt ile diyalektik çürüyen arasındaki farkın aynısıdır.
• bir ortak alan ile bir sonucu birbirine yapıştıran bir mantık sandviçi. örtük tasım “zihindeki bir şey” anlamına gelir. bu araç, bir seçeneğe destek vermek için bir ortak alandan, yani dinleyicinin zihnindeki bir şeyden faydalanır.