ön inceleme

• bilgisayar dergilerinin/sitelerinin bir yazilim ya da donanim piyasaya surulmeden once kisaca tanittiklari bölüm. (bkz: okuz anlatiyor)
  preview'in turkce kar$iligidir.
• 4483 sayılı memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yargılanması hakkında kanuna göre yapılacak soruşturmadan önce izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat veya görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı tarafından yapılan ve rapora bağlanan inceleme.ön inceleme raporuna göre izin vermeye yetkili merci soruşturma açılıp açılmayacağına karar verir.
• uygulamada dava sürecini hızlandırmayı amaçlayan yargılama evresi. şöyle ki, dilekçelerin teatisi aşamasından sonra, tahkikat aşamasından önce yer alan bu evre sayesinde ön inceleme yapılmadan dava görülmeye başlanmayacak. dolayısıyla davanın ortasında görevsizlik, yetkisizlik, dava şartlarının yokluğu gibi usuli nedenlerle davaya sıfırdan başlanması engellenecek. tabii ki pratikteki uygulamasını görmek lazım.
• hmk 137 v.d’da yer alan hukuk yargılaması kurumu, mevzuatımıza hukuk muhakemeleri kanunu ile girmiştir. ön incelemenin amacı uygulamada yaşanan sorunları ortadan kaldırmaktır. ön incelemeyi, dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra mahkeme yapar. ön inceleme yapılmadan tahkikat yapılamaz, gün verilemez. ön incelemede dava şartları ve ilk itirazlar incelenir. önce usule ilişkin inceleme yapılır, sonra esasa geçilir, böylece uyuşmazlık konuları tam olarak belirlenmiş olur. hakim, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği bir husus varsa onları sulhe teşvik eder, kanun lafzında teşvik eder diyor ama böyle olması zorunludur. gerekirse “ön inceleme duruşması” yapılır. kamu düzenine ilişkin davalarda sulhe gerek yoktur, çünkü taraflar bu konu üzerinde serbestçe tasarruf edemezler.
• mahkemeler hala mazeretleri kabul edip, ön inceleme duruşmasını ertelemekte ve delil bildirmek için süre vermektedirler. usul yasaları, görünürde değişmiş ve alışkanlıklar terkedilmemiş gibi davranıldığı sürece, peşin depo edilen ücretlerin kullanılmasında bile sorun yaşanırken, uygulamaya bakılırsa bir kuşağın emekli olmasını beklemek gerekecek.
• 1086 sayılı hukuk usulü muhakemeleri kanunundan farklı olarak 6100 sayılı hukuk muhakemeleri kanunu ile hukuk usulüne eklenen safha.
  
  1086 sayılı kanun zamanında yargılama; dilekçeler teatisi, tahkikat, sözlü yargılama ve hüküm olmak üzere dört safhadan oluşmaktaydı. 6100 sayılı kanunla birlikte 1086'daki sıralamaya ön inceleme safhası da dahil edildi ve netice olarak şu sıralama hukuk yargılamasının bel kemiği oldu:
  
  i) dilekçeler teatisi,
  ii) ön inceleme,
  iii) tahkikat,
  iv) sözlü yargılama,
  v) hüküm.
• 22/7/2020 tarih ve 7251 sayılı kanun ile ön inceleme aşamasına kritik düzenlemeler yapılmıştır.
  
  bu kanundan önce hukukumuzda iddia ve savunmaların genişletilmesi yasağı ikinci dilekçelerin ibrazı ile başlamakla birlikte ön inceleme aşamasında bir tarafın muvaffakatı ile veya bir tarafın ön inceleme duruşmasına gelmemesi durumunda diğer taraf iddia ve savunmalarını genişletebiliyordu. bu da doktrinde tartışma konusu oluyordu. bu tartışmanın nedenlerinden bir tanesi iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağının ne zaman başladığına ilişkin muallak bir yapının bulunuyor olmasından, diğeri ise bir tarafın ön inceleme duruşmasına gelmemesi-gelememesi nedeniyle karşı tarafa iddiasını veya savunmasını serbestçe genişletme hakkı tanınmasının hukuki dinlenilme hakkına ket vurduğu düşüncesinden kaynaklanıyordu.
  
  yeni düzenlemeye göre ise artık ne ön inceleme aşamasında karşı tarafın muvaffakatı ile ne de ön inceleme duruşmasına gelmemesi ile iddia ve savunma genişletilebilmektedir.
  
  bu düzenleme yukarıda bahsedilen iki tartışmaya da güzel bir çözüm getirmektedir. öte yandan, başlı başına ön inceleme aşamasının hala gereksiz olduğu doktrinde yer yer iddia edilmektedir. ancak bu başka bir konu tabi.
  
  bu maddenin eski haline öğrenci olduğum zamanlar saygı değer hocam prof. dr. (bkz: murat yavaş)'ın medeni usul hukuku derslerinde getirdiği haklı eleştirileri dün gibi hatırlarım. kendisi bir hukuk fakültesinde dersinize girdiğinde şanslı olduğunuzu ilk günden anlayacağınız kıymetli bir usul hukuku uzmanıdır.