çetele

• denizli'de çıtlık ağacından yapılmış şamanik korunma totemciğine çetele deniyormuş. bu ağaç totem-biblosu tercihan bir cuma günü sabah namazında kesilen bir ince daldan yapılır, düzülüp ince ince kertilir; çocuğu nazardan, kötülüklerden korumak için bir ucunda açılmış deliğinden iple bağlanarak beşiğine veya omzuna asılırdı. göz boncuğuna^* da yakın durur, eşişlevlidirler. çetele denmesi üzerinde çakıyla yapılmış özel süsleme (veya kutsallık atıflı) kertiklerinden dolayı gayet uyumlu bir niteleme. denizli'de üstüne çeteleyle birlikte deniz kabuğu parçaları asılmış bir çocuk görürseniz, epileptik veya febril konvülziyonları olduğunu, durumunun da ciddi veya ağır olduğunu tahmin etmeliymişsiniz. muska nüsha sözcüğünün ardılı. ve terim olarak doğrudan büyü ve kuran yazısıyla üçgen biçimine gönderme yapıyor. çetele ve diğer nazarlıklar da birer büyü. nüans vurgulamak için çetele, üzerlik grubuna muska demiyorum.
  
  çocuğa veya beşiğine nazarlık niyetine asılı deniz kabuğuna fethiye'de "deniz boncuğu" veya "deve boncuğu" diyormuşuz. öbürüne gelince, ben nesneyi bildiğim halde adını duymamışım, bizde de çetele diyorlarmış. bir tür totem-biblo avatar sayılmalı. aklıma bunun minyatür bir yaşam ağacı olabileceği geliyor. kertikler muhtemelen evrenin ve göğün katlarını simgeliyor. hani şamanın trans halindeyken çıkıp indiği, ruhlarla konuşup savaştığı katlar. denizlili arkadaşımın çektiği çocuk fotoğrafındaki çetelenin çentiklerini saydım; başı ve sonunu birlikte sayarsak yedi (7) katlı. ayrıca bir uçtaki piramidal sonlanım gök kubbe anlayışı demek oluyor galiba.
  
  (bkz: çeteleme), çetele tutmak, çetele çekmek
  (bkz: çıtlık/@ibisile)