tevil

• yorumlamak anlamına geliyor. bir sözden mecazi anlamlar çıkarmaya denir. batıni inançta olanlar, ayetleri kendi çıkarlarına göre yorumlar. mesela bazı kişiler, melekleri fiziki bir kuvvet olarak yorumlar ve böylece şeriatın hudutlarını aşarlar. mevlana, muhammedi inançlara aykırı düşen tüm yorumlara karşıdır. miraç hadisesini düşünce ile yapılmış ruhani bir haldir diye yorumlamak dirilmenin madden değil de manen dirilmek olduğunu düşünmek, öyle tevil etmek mümini imanından eder.
• evvelleme. hakikatin tek bir kaynağı olduğuna inanan kişinin, görünür anlamın ardındaki derin, biricik anlama doğru gitme serüveni. dolambaçlardan hoşlanmayan bir yorum çabası. anlamın ağaç gibi dallanıp budaklandığını, bir kökü olduğunu düşünür tevilciler. başlangıçla son, tarafla araf arasında hiyerarşi kurmak istemeyen, her yerde hakikati/hayali gören telvinciler ise hayra ve şerre yordukları düşler ve hakikatler yoluyla bir sarmaşık ya da köksap^* olarak bedenselleşmiş bir telvinin izindedirler.
• gazalinin ihya kitabinda ne onla ne onsuz dedigi.. yani kesinlikle tevil yoktur diyenlerin de herseyde tevil yapanlarin da bahsedilip bizim icin en dogrusu yerinde yapilan tevildir dedigi sey..
  
  tevil, bir durum da bellirli bir seviyedeki kisilerin dogru anlayabildigi fakat yanlis anlasilma durumuna göz önünde bulundurulup herkesin anlayabilecegi sekilde anlatma sanatidir.
  
  mesela: "enel hak" diyen hallaci mansurunm taniriligi ilan etmeyip burada "ene alal hak" demek istedigi yani ben hak uzereyim. dedigini anlatma sanatidir. burada hallac hic bir zaman yasantisi durumu ve hayati ile tanriligini ilan etmedigi ve her zaman bir yasam bicimi olan islami yasayarak yani hak olan allahin kitabinin yolu uzerinde oldugunu ifade edilis seklidir. eger hallaci mansur baska bir sozunde de tanriligini iddia edici bir söz ya da durumda bulunmus olsa idi tevil yalanci tevil olurdu.. gercigi yansitmazdi..
• meal kelimesiyle aynı kökten türemiştir.
  asıl anlamın dışında olan ama yanlış da olmayan bir açıklama getirmek (bkz: explain away) demektir.
  zaten kur'an'ın türkçe tercümesi değil de kur'an'ın türkçe meali^* denmesinin sebebi başka dile çevrilen kur'an'ın asla gerçek anlamı veremeyeceği, ancak yanlış olmayan başka anlamlar verebileceğine olan inançtır.
• tdk dilinde yorumsama
  halk dilinde sözü çevirmek denen eylem.
• (bkz: zırva tevil götürmez)
• (bkz: tefsiri kebir tevilat)
• aynı zamanda bir erkek ismidir.
• meselenin evveline dönmektir. yani aslına.
  
  burada evvel-ahir kavramına değinmek lazım.
  
  neşet baba demişti ki;
  
  "batınım sen oldun, zahirim sensin
  evvelim sen oldun, ahirim sensin."
  
  şimdi burdaki gönül gözünü bir kenara bırakıp mevzuya odaklanalım. hadis, vuku bulan olay anlamına gelir. yani sonradan olan, sonunu bildiğiniz durum. ahir ise mutlak bir sonu belirtir. hadiseler silsilesinin sonunu yani. bu yüzden ahiret.
  
  evvel ise başlangıç. bir meseleyi tevil etmek, o mevzunun aslına gitmektir ki bu ilim gerektirir, her akıl kendince bunun sınırlarını zorlar. bu öznelliğin tevil etmeğe 'yorumlama' anlamını kazandırması muhtemel.
  
  te'vil el-ehadis tamlaması esasen "vuku bulan olayın aslına ulaşmak" anlamına gelir. mevzuyu buradan kuran 12/101 deki yusuf'un " rabbim bana egemenlik verdin ve te'vil el-ehadisi öğrettin." ayetine getirirsek. bunun bir meselenin aslını anlayarak bu kıymette bir nevi öngörü, içgörü geliştirmek olduğunu söyleyebiliriz sanırım. dünya hayatının oyun ve eğlenceden ibaret olması (enam 6/32) ile bunun arasında bağlantı kurulabilir. oyun sürecinden keyif alınan şeydir. bitince yorulursun. tüm keyfini tamamlamış olur. kuran'a göre te'vil el-ehadisi becerebilen birinin mevzusu başkadır.
  
  buradan bişeyler çıkacak ama... aklımı toparlamalıyım.
  
  hasılı tevil etmek, aslına döndürmektir.
• napolyon demiştir ki ; '' bana tevil edilmez söz verin sizi onunla idama götüreyim . ''
  
  yani tevil edilmez söz yoktur.
  
  tevil yapan kişilerin vicdandan nasipleri zayıfsa , insaftan nasipleri zayıfsa , hak duyguları gelişmemişse
  teville lafı götüremeyecekleri yer yoktur.
  
  mesela birine '' orospu çocuğu '' dedikten sonra karşı taraftan dayak yeme olasılığınız yüksektir .
  
  ama dur bilader sana '' orospu çocuğu '' dedim ama bildiğimiz anlamda değil . dur sana anlatayım deyip ;
  
  bak kardeşim antik peru çağında insanlar bir işi mükemmel yaptıklarında veyahut karakteri çok düzgün , merhametli , vicdanlı insanlara bunu betimlemek için '' orospu çocuğu '' derlermiş.
  
  ben de sana buna istinaden '' orospu çocuğu '' dedim yani küfür değil , seni övdüm ,deyip dayaktan kurtulabilir.
  
  tabi bunu karşı taraf yer mi orası meçhul.