sansaryan han

• zamanın emniyet müdürlüğü, sirkeci'de.
  şu anda yazarlık, yayın yönetmenliği vs. gibi mesleklerde bulunan ve eli kalem tutan bir çok adam zamanında bu mekanın işkencesinden geçmiştir..
  eli kalem tutmayana dek...
• hanın mimarı hovsep aznavur’dur. hovsep aznavur (1845-1935), 1867’de londra’dan istanbul’a gelmiş, yerleşmiş, 1914’de kahire’ye nakl-i mekân etmiş ve orada ölmüştür. istanbul’da cibali tütün fabrikası (şimdi kadir has üniversitesi), haliç’deki stevan sveti bulgar kilisesi, istiklâl caddesindeki mısır apartmanı, tepebaşı dram tiyatrosu (yandı) gibi güzel eserlerin mimarıdır. sansaryan hanı da döneminin mimari akımlarını yansıtan neoklâsik üslûpta güzel bir tarihî eserdir. giriş holünden sonra geniş bir iç avluya geçilir. üst katlara çıkan kâgir merdivenler avluya bakan çepeçevre açık koridor-galerilere ulaşır. galerilerden çepeçevre sıralanan odalara geçilir. ayrıca bodrum katı vardır.
  
  bina devlete intikal ettikten sonra evvelâ adliye, sonra emniyet müdürlüğü, daha sonra özel ofisler, özellikle avukatlık büroları tarafından kullanılmıştır. çağlayan adliye sarayı açıldıktan sonra avukatlık büroları, hanı terk etmeye başlamış, nihayet otel olmasına karar verilmiştir. kimin malını kime veriyorsun, ayrı bir hikâye, daha doğrusu hukukî bir sorundur.
  
  sansaryan hanı, ününü istanbul emniyet müdürlüğüne borçludur. ben, sadece ikinci kattaki pasaport şubesini bilirim; zaten üst kattaki siyasi şube koridorlarında ilgililer dışında kimse dolaşamaz, sorgu odalarını merak edenler de ‘’allah kimseyi düşürmesin’’ duasını ihmal etmezlerdi. bu katın galerisinde sille-tokat-yumrukla 3 kat aşağıdaki iç avlu zemininin taşlarını boylayanlar olduğu, doktor raporu ve intihar etti tutanağı ile kimsesizler mezarına gömüldüklerine dair dedikodular, ‘’kulak gazetesi’’ yolu ile yayılırdı. aslında ‘’allah kimseyi düşürmesin’’ duasının bodrum kat için yapılması gerektiği söylenirdi. bodrum katta filistin askısı, tabutluk gibi işkence âletleri yanında, hayalara elektrot bağlanması ve koltuk altlarına kaynar yumurta konulma işkenceleri yapıldığı nâzım hikmet’in 1959’da yazdığı bir şiire konu olmuştur.
  
  bu bodrum kattan kimler geldi, kimler geçti bilir misiniz? bazıları ırkçı-turancı diye, bazıları komünist diye sorguya çekildiler. bildiğim kadarı ile nâzım hikmet, vedat türkali, çetin altan, ece ayhan, attila ilhan, mihri belli, ahmet arif, ruhi su, … ilk akla gelenler. ( kaynak:(bkz: yılmaz ergüvenç) arsivi.)
  
  attila ilhan henüz 16 yaşında 3 hafta boyunca, üstelik sadece nazım hikmet'in bir şiirini bir mektubuna kopyaladığı için bu handa gözetim altında tutulmuştu. sene 1945'di.
  
  şimdi bu han otele dönüştürülüyor. toplumsal hafizamiz zayif derler hep. fakat zayif degildir. bilinçli bir şekilde yok edilmektedir. bu binanin otele degil, bir işlence müzesine 47liler ( hem sagci hem solcu 47liler) müzesine dönüştürülmesi gerekirdi.
• sansaryan, en son ikametçilerinden olduğum han. en üst katın küçük penceresinden marmarayı seyrederdim kaçar göçer. suvat yorgun süzülürdü ardında hatıralarımı köpürte köpürte.
  
  nenem kadın mırıldanırdı elinde 99 luk tespih; mal sahibi mülk sahibi hanimiş bunun ilk sahibi.
  
  hiç umurumda olmadı mülkiyet tepişmeleri. 1.şubeye girince çıplak hücremdi orası benim. duvarlarına yazılar yazıp, tonla sopa yediğim güherçilemdi, çilemdi.
  
  bir gece yallah hazırlanın dediler, ulan dedim gece tahliyesi tekin değil oğlum dedim. önce üç duvarı, tabanı ve zemini elledim demir kapısına da iz bırakıp vedalaştım.
  
  duvar yazıları fısıldadı gitme kal. dedim o şiir, boş ver bırak gideyim.
  
  şimdi o hatıralarım ihalede. ben hatıralara değer veririm.
• zamanında gözaltına alınıp sorgulaması yapılan, çeşitli işlemlerden geçirilen insanların ne hikmetse(!) kendilerini camdan atarak intihar ettiği yer.
• yukarıda tayfur cinemre'nin 43 günlük, tabutluğu anlattığı link verilmiş ancak, yazıyı buraya kopyalamak istedim. yine yukarıda başka bir yazar değinmiş ancak bir kere de ben belirtmek isterim, vedat türkali'nin güven romanında, son derece detaylı bir şekilde yapılan işkenceler anlatılmıştır. bilinenin aksine, mazisi 46 ile 51 tutuklamaları ile başlamaz, daha öncesine dayanır. tayfur cinemre'nin tüyler ürperten yazısı,
  
  "yolun düşerse kıyıya bir gün
  ve maviliklerini enginin seyre dalarsan
  dalgalara göğüs germiş olanları hatırla
  selamla, yüreğin sevgi dolu
  çünkü onlar fırtınayla çarpıştılar
  eşit olmayan bir savaşta
  ve dipsizliğinde enginin yitip gitmeden önce,
  sana liman gösterdiler uzakta.
  
  pierre jeanne de beranger (1780 - 1857)
  
  31 mayıs 1971 türkiye devrimci hareketinin tarihinde karanlık bir gün. o gün, nurhak'ta sinan cemgil, kadir manga ve alpaslan özdoğan'ın vuruldukları, istanbul maltepe'de hüseyin cevahir'in öldürülüp mahir çayan'ın yaralı olarak yakalandığı, tekirdağ'da ise cihan alptekin'in bir sürek avı sonunda yakalandığı tarih.
  
  hepsi aynı gün içinde oluyor. tekirdağ'da tüm şehrin ve koca bir jandarma alayının saatlerce sürdürdüğü bir sürek avı sonunda yakalandığımızda bekçisinden askerine, trafik polisinden jandarmasına şehirdeki tüm kolluk kuvvetlerinin elinde linç edilmekten kıl payı kurtulmuştuk.
  
  vahşi hayvan avcıları misali etrafımızda fotoğraf çektirenler arasındaki bir generalin müstehzi bir edayla, "halk için savaştığınızı söylüyorsunuz; dışarıda sizi yuhalayan şu halka bakın" demesi üzerine, kanlar içinde yerde yatan cihan'ın, "şu sabahtan beri yayın yapan belediye hoparlörlerini yarım saatliğine bize verin de görün o zaman o halkın kimi yuhalayacağını" demesiyle birlikte küplere binen paşanın, elindeki general asası ile üzerimize yürüyüp vurmaya başlamasını hiç unutmuyorum.
  
  o geceki linçten sonra, sabaha karşı istanbul sirkeci'deki sansaryan hanı'na götürülüyoruz. burası adını ermeni bir tüccardan alan, kasvetli bir ondokuzuncu yüzyıl işhanı. cumhuriyet döneminde emniyet müdürlüğü olarak kullanılmaya başlanmış.
  
  bugüne kadar yapılan bütün siyasi tevkifatların yolu buradan geçmiş. kimler geçmemiş ki sansaryan hanının hücrelerinden? nazım hikmet'ten ruhi su'ya, şefik hüsnü'den mihri belli'ye, binlerce sosyalist sansaryan hanı'nın işkencehanelerinden geçmişler.
  
  bizleri doğruca çatı katındaki "telefonlu hücre"lere götürdüler. burası namını, hücrelerin arasındaki holde bulunan, ve artık çalışmayan antika bir telefondan almış. ancak bu hücreler daha önce tutuklanmış devrimcilerle doldurulmuş olduğundan hiç yer kalmamıştı burada.
  
  bunun üzerine bizi hücrelerin hemen yakınındaki tabutluklardan birine koydular. hani şu '51 tevkifatının meşhur tabutluklarından birine. burası ismiyle münasip tam bir tabut. yaklaşık olarak eni 80, boyu 150, yüksekliği ise 150 cm. bir kişinin bile içinde ne yatması ne de ayakta durabilmesi mümkün değil.
  
  işte bu tabuta cihan'la ikimiz üstelik de bileklerimizden birbirimize kelepçeli olarak tıkıldık. bu durumda yatmak veya ayakta durmak bir yana, ayaklarımızı uzatarak oturmamız bile mümkün değil. üstelik içerisi havasız mı havasız. öyle ki boğulup kalacağız neredeyse.
  
  nöbetçi polislere kapıyı açmaları için bağırıyoruz ama umurlarında bile değil. biz de bunun üzerine elimizdeki kelepçeyi kontraplaktan yapılmış kapıya vurmaya başlıyoruz. bir müddet sonra ince kontraplak üzerinde bir delik açılıyor.
  
  polisler ne yapacaklarını şaşırıyorlar. kendileri yalnızca bizim gardiyanımız bu yüzden inisiyatif kullanamıyorlar. ve sansaryan'daki ilk gecemizi böyle geçiriyoruz.
  
  ertesi gün tabutluğumuzu biraz daha inceleme fırsatı buluyoruz. yıllardır boyanmamış kirli duvarlar yılların aynası sanki. kim bilsin kimlerin acılarına, işkencelerine tanık olmuşlar. her yanda tırnakla, kalemle, kanla artık ele ne geçtiyse onunla çiziktirilmiş yazılar var.
  
  sırtımızı duvara yaslayıp başımızı yukarı kaldırdığımızda tavana kurşunkalemle yazılmış, solmuş, belli belirsiz bir yazı görüyoruz:
  
  "şerefinle girdin, şerefinle çık...
  
  ihtilalci namusuna halel getirme..."
  
  bu yazıyı kim bilir hangi devrimci, hangi ihtilalci yazmış buraya. '46 ve '51 tevkifatlarında buraların dolup taştığını okumuştuk. onlardan kalan bir anı olmalıydı bu, tabutluğa atılanları ilk karşılayan. belli ki bugüne kadar hiçbir polis görmemişti bunu.
  
  tavanla duvarın birleştiği köşeye sıkışmış bu yazıyı, tabutluğun solgun ışığında görebilmek pek de kolay değildi aslında. okunduğunda sağlam bir yumruk gibi insanı silkeleyen bir etkisi vardı bu iki satır yazının. ve o günden sonra sansaryan hanında geçireceğimiz 43 günün bir özetiydi sanki.
  
  tabutluğumuzun kapısı gürültüyle açıldığında karşımızda tepeden tırnağa silahlı, çelik yelek kuşanmş bir özel kuvvet polis timiyle birlikte siyasi şube müdürü ılgız aykutlu'yu gördük.
  
  bu benim aykutlu'yu ilk görüşümdü, oysa cihan daha önceki anti-emperyalist kitle hareketlerinden alındığı gözaltılardan çok iyi tanıyordu bu inanmış faşist polis şefini.
  
  özel timdeki polislerden biri üzerimize eğilerek elini yüzümüze sürdü. ilk önce ne yapmaya çalıştığını anlayamamıştık. ancak sırıtkan bir ifadeyle konuşmaya başlayınca işin gerçeğini anladık :
  
  "bakın" diyordu polis şefi, "iyi bakın; bu elimdeki kan arkadaşınızın kanı, mahir'in kanı"
  
  o zaman adamın eline dikkatlice baktığımızda, elinin dirseğine kadar kana bulanmış olduğunu fark ettik.
  
  hüseyin cevahir'in öldürülmesi ve mahir çayan'ın yaralı olarak yakalanmasının üzerinden neredeyse bir gün geçmiş ama bu adam, elinin kanını yıkamak şöyle dursun, onu bir hatıra gibi saklıyordu.
  
  bu bize nasıl bir yerde olduğumuzu, karşımızdakilerin nasıl hastalıklı birer beyne sahip olduklarını gösteriyordu. daha sonra öğrendik ki, o ilk gün polisler hala, maltepe'de öldürdükleri kişinin mahir çayan olduğunu zannediyorlarmış.
  
  çoktan kurumuş olan kanlı elini öyle bir gururla taşıyordu ki, onu herkese övünerek gösteriyordu bu hastalıklı beynin sahibi. ılgız aykutlu da bu gösteriyi kendince çok "yaratıcı" bulmuş olmalı ki, adamı ve ekibini aldığı gibi bizim tabutluğa getirmişti.
  
  amacı "eski dostu" cihan'a güç gösterisi yapmak ve morallerimizi sıfırlamaktı aklınca.
  
  aykutlu, "görüyorsunuz işte, artık hepiniz yenildiniz; sizin gibi anarşistlerin sonu budur işte" gibilerinden bir söz etti.
  
  o zamana kadar sessiz duran cihan, başını kaldırarak ve gözlerini aykutlu'nun gözlerinin içine dikerek şu sözleri söyledi:
  
  "evet bu kez yenildik, ama temelli değil! demir ökçeniz şimdi eziyor bizi. fakat davamız daha da güçlenmiş olarak yeniden ayağa kalkacaktır."
  
  böyle bir karşılığı hiç beklemeyen aykutlu önce şaşırmış sonra da hırsla tekme tokat girişmişti bize, "bu gece sorguda görüşürüz seninle, bakalım o zaman da bu kadar kahraman olabilecek misin orada" diye tehditler savurarak.
  
  yeniden yalnız kaldığımızda cihan'a sormuştum, nereden aklına geldi böyle bir cevap vermek diye. o da her zamanki muzip gülümsemesiyle bunu, jack london'un demir ökçe kitabından hatırladığını ve okuduğu bu cümlenin kendisinde iz bıraktığını söylemişti.
  
  telefonlu hücrelerde thkp-c davasından necmi demir, karısı ilkay demir, irfan uçar, kamil dede ve ziya yılmaz ve necati sağır kalıyorlardı o sırada.
  
  birkaç gün tabutlukta kaldıktan sonra, bizi de telefonlu hücrelere transfer ettiler. hücremiz 150 x 250 cm ebatlarında bomboş bir oda. içeride hiçbir şey yok.
  
  gene cihan'la aynı hücredeyiz. ama en azından burada yatabiliyoruz, beton zeminin üzerine gazete kağıdı sererek.
  
  tabutlukta olduğu gibi burada da bir sürü şeyler karalanmış duvarlara. çatı katında olduğumuz için yağmur yağdığında sesini duyabiliyorduk. bu da bize, dışarıda hayatın sürmekte olduğunu hatırlatıyor ve direnme gücü veriyordu.
  
  bu nedenle olsa gerek, duvardaki karalamalardan birini hala anımsıyorum hayal meyal. hafızam beni yanıltmıyorsa şöyle birşeydi :
  
  şimdi dışarıda yağmur yağıyor
  
  saydam ve temiz...
  
  ne olur uzatsak da ıslansa ellerimiz...
  
  ..........
  
  bir kapanın içindeyiz sansaryan hanında
  
  istanbul'da 1945 baharında
  
  hücrelerde hepimizin durumu perişandı. falaka ve elektrikten hiçbirimizde takat kalmamıştı. özellikle cihan'ın, necmi'nin, ziya'nın ve irfan'ın durumu yürek parçalıyordu. ayakları tamamen parçalanmış, etleri sarkıyordu. kangren olma tehlikesiyle karşı karşıyaydılar.
  
  akşamları mesai bitiminden sonra ortalık önce biraz sakinleşiyordu. daha sonra birden hareketleniyordu. işkenceye götürülecekler gece yarısından sonra alınıyorlardı hücrelerinden. işkence tezgahlarından yükselen çığlıkların emniyet müdürlüğüne gündüz dışarıdan gelenlerce duyulmaması için böyle bir yol izliyorlardı.
  
  hava karardığı zaman herkes sırasını bekliyordu. kimin ne zaman sorguya götürüleceği belli değildi. bazı geceler sabaha kadar çığlıklar devam ediyordu. sesler binanın havalandırma boşluklarından her tarafa yayılıyor, kulaklarımızı tırmalıyordu. bu çığlıkları dinleyerek sıranın gelmesini beklemek de işkence senaryosunun bir parçasıydı zaten.
  
  sorgularımız işkencede uzmanlaşmamış olan 2. şubede yapılıyordu. ne de olsa her türlü asayiş vukuatında falakaya, daha da yetmedi mi elektriğe başvurmaya alışmışlardı.
  
  bizden birkaç hafta önce sarp kuray geçmişti tezgahlarından. onun işkencede çekilmiş fotoğraflarını gösteriyorlardı bize.
  
  telefonlu hücre sakinlerinden en ağır işkenceyi görenlerlerden biri de cihan'dı. inatla eylem arkadaşlarından o güne kadar deşifre olmamış olanların ismini vermemekte direniyordu.
  
  ayak tabanlarında deri namına birşey kalmamıştı. kangrene doğru giden bu durumda işkenceyi sürdürebilmek için işkencecilerin önlem alması gerekiyordu. birgün baktık ki bir doktor yanında bir hemşireyle çıkageldi. yaralarımızın pansumanını yapacaklardı.
  
  hücre komşumuz, ilkay demir tıpöğrencisiydi. doktora sordu : "hipokrat yeminini bunun için mi ettin sen?"
  
  böyle bir soruyu hiç beklemeyen doktor şaşırdı : "ben görevimi yapıyorum, yaralarınızı tedavi etmeye geldim"
  
  ilkay bu sefer daha sert çıktı: "tabii ya, tedavi etmeye... işkenceye devam edilebilmesi için. yaptığınız bizleri işkenceye hazırlamaktan başka bir şey değil. bırakın yaralarımız kurtlansın."
  
  ertesi günden itibaren bu doktoru bir daha görmedik ama hemşire her gün gelmeye devam etti. bir sabah bir de akşam üzeri geliyor, son derece doğal bir iş yaparmış gibi falakadan kabarmış tabanların derilerini elindeki makasla kesiyor, içindeki kanı boşaltıyor, çıplak etin üzerine merhem sürüp penisilin tozu serpiyor, sargı beziyle sarıyordu.
  
  ancak yapılan pansuman ertesi gün 2. şubenin işkence odalarında paramparça oluyor, aynı senaryo ertesi gün yeniden tekrarlanıyordu.
  
  yiyeceklerimizi paramızla dışarıdan getirtiyoruz. yiyecekler sıradan bir bakkaldan alındığı için, birkaç gün öncesinin gazete kağıtlarına sarılmış oluyordu. birgün gelen yiyeceklerin sarılı olduğu gazete parçası üzerinde yüreğimizi kavuran bir fotoğraf gördük.
  
  sinan, alpaslan ve kadir, kurşunlarla delik deşik olmuş gövdeleriyle öylece yatıyorlardı toprağın üzerinde kolları açık, kocaman yürekleriyle tüm dünyayı kucaklayacaklarmış gibi.
  
  bu kara haber işte böylece düşmüştü yüreklerimize. yüreğimizin yangısı işkencelerimizi bile unutturmuştu bize. daha birkaç ay önce ona son defa sarılıp veda etmeden önce, o dağ gibi sinan'ın gür erkek sesiyle okuduğu ahmet arif'in şiiri kulaklarımda çınlıyordu.
  
  "vurulmuşum dağların kuytuluk bir boğazında...
  
  vakitlerden bir sabah namazında...
  
  yatarım kanlı, upuzun...
  
  vurulmuşum, düşüm gecelerden kara...
  
  bir hayra yoranım çıkmaz,
  
  sığdıramam kitaplara...
  
  şifre buyurmuş bir paşa,
  
  vurulmuşum hiç sorgusuz, yargısız...
  
  ......
  
  kirvem hallarımı aynı böyle yaz...
  
  rivayet sanılır belki...
  
  gül memeler değil,
  
  domdom kurşunudur paramparça ağzımdaki....."
  
  işte bu otuzüç kurşun'u, sansaryan'da kaldığımız süre boyunca, akşamları el ayak çekilince cihan'la birlikte defalarca okuduğumuzu ve bunun tüm hücre arkadaşlarımız arasında nasıl bir moral rüzgarı estirdiğini hatırlıyorum. zaten bu ortamda insanın ekmekten sudan daha çok, morale ihtiyacı yok mudur?
  
  nöbetçilerimiz önceleri bu işe çok şaşırdılar. onca işkenceden sonra bu morali, bu enerjiyi nereden bulabildiğimize akılları ermiyordu. birkaç kez üstümüze gelmiş, susmamız için copla kafa göz demeden girişmişlerdi.
  
  ancak bu coplamalar sorgu odalarındaki işkencelerin yanında çok hafif kalıyordu. bir süre sonra onlar da bıktılar bizleri susturmaya çalışmaktan ve alıştılar ahmet arif'in şiirlerini dinlemeye.
  
  cihan'ın en sevdiği şiir ise "dağlarına bahar gelmiş memleketimin" şiiriydi.
  
  "haberin var mı taş duvar,
  
  demir kapı,
  
  kör pencere...
  
  yastığım, ranzam, zincirim,
  
  uğruna ölümlere gidip geldiğim,
  
  zulamdaki mahzun resim...
  
  haberin var mı?
  
  görüşmecim yeşil soğan göndermiş,
  
  karanfil kokuyor cıgaram
  
  dağlarına bahar gelmiş memleketimin..."
  
  cihan sık sık bu şiiri ağzını doldura doldura tok bir sesle bağırarak okuyor bazen diğer hücrelerden de kendisine katılanlar oluyordu.
  
  ...................................
  
  tam kırküç gün süren sansaryan faslından sonra hepimizi toparlayıp önce selimiye kışlasına sonra da maltepe askeri cezaevine sevk ettiler bizi. cihan daha cezaevine konulduğumuzun ilk gününde şu soruyu sormuştu bize :
  
  "bir devrimcinin faşizmin zindanlarındaki asli görevi nedir?"
  
  ve cevabını da kendisi vermişti duraksamadan : "firar etmektir".
  
  devrime olan sarsılmaz inancı ve azmiyle cihan alptekin, cezaevine konulduktan sadece dört ay sonra bu asli görevini yerine getiriyor ve faşizmin zindanlarına şerefiyle girip, şerefiyle çıkarak ihtilalci namusuna halel getirmiyordu.
  
  yazımıza fransız ihtilalinin şairi belanger'in bir şiiriyle başladık, yine bir şiirle bitirelim onu. birbuçuk yıl önce kaybettiğimiz, ödüllü ancak okulsuz mimar nail çakırhan'ın 1941'de yazdığı bir şiiriyle:
  
  daha çok onlar yaşamalıydı
  
  onları hep birer birer
  
  tanıyorum,
  
  onlarla yan yana,
  
  boyanamadım diye kana
  
  kendi kendimden utanıyorum.
  
  daha çok onlar yaşamalıydı,
  
  daha çok onlar haketmişlerdi bunu.
  
  daha çok onlar bilirlerdi
  
  yaşamanın ne olduğunu.
  
  ben onlardan öğrendim
  
  sevmeyi sevilmeği,
  
  bana onlar öğrettiler
  
  dostu dost, düşmanı düşman bilmeyi
  
  kafamı onlar yoğurdular.
  
  orada yepyeni
  
  taptaze
  gıcır gıcır bir alemi
  
  ilk önce onlar kurdular.
  
  o topraklarda ayrı gayrı bilinmez.
  
  o topraklarda hep el ele tutulmuştur,
  
  o topraklarda dert unutulmuştur;
  
  burcu burcu ekmek kokan baharda,
  
  ağız dolusu gülünür o topraklarda.
  
  daha çok onlar yaşamalıydı,
  
  daha çok onlar haketmişlerdi bunu;
  
  daha çok onlar bilirlerdi
  
  yaşamanın ne olduğunu.
  
  kavgam onların adıyla anılır.
  
  onlar öyle aç,
  
  öyle çıplak
  
  sanılır
  
  ama;
  
  ilk önce onlar
  
  altettiler yokluğu,
  
  onlar tattılar,
  
  ilk önce asıl tokluğu.
  
  daha çok onlar yaşamalıydı.
  
  daha çok onlar haketmişlerdi bunu;
  
  daha çok onlar bilirlerdi
  
  yaşamanın ne olduğunu.
  
  nail çakırhan (1910 - 2008) (tc/nm)"
  
  http://bianet.org/…lptekinle-sansaryan-handa-43-gun
• 1. ünlü sansaryan han (zamanında sahibi ermeni bir tüccar olsa gerektir) sonraları mit tarafından kullanılmış işkence denince akla gelen isim olmuştur.
  2. upgrade olmuş sansar yaratığı (bkz: jarvis cocker)
• ruhi su
  
  mahsus mahal
  
  sıdıka su
  
  türkiye tarihinde kimselerin bilmediği iğrençliklere şahit olduğuna inandığım bir yer.
• sansaryan vakfı'na ait olduğu halde 1930 yılında istanbul il özel idaresi tarafından el konulan ve el koyma kararı 1952 yılında tescillenen binanın yeniden vakfa devredilmesi için 2011 yılında dava açılmış ancak reddedilmiştir. ardından yapılan temyiz başvurusu üzerine yargıtay ilgili mahkemenin red kararını bozmuş, amma ve lakin yapılan itiraz üzerine mahkemenin aldığı red kararı onanmıştır. bunun üzerine dava anayasa mahkemesi'ne taşınmış ve sonuç olarak yüksek mahkeme vakıf lehine karar almıştır.
  
  fakir çocuklara yardım için kurulan bir kuruma ait olan binaya geçmişte el koyup onu işkencehane haline getiren zihniyetin insanlık dışı eylemleri sonucunda bu bina, günümüz itibariyle, toplumsal mücadeleler tarihinde can veren insanların fedakarlıklarını hatırlatan bir sembol haline gelmiştir.
• simdiki eminonu adliyesi. edit: taşındı
• ermeni patrikhanesi sansaryan han'ı vakıflar genel müdürlüğün'den geri alabilmek için mahkeme süreci başlatmış, umarım adil bir karar ile han patrikhaneye iade edilir.
  http://www.hurriyet.com.tr/gundem/19663159.asp