rule of thumb

• etimolojik derinliklerine daldigimizda görüyoruz ki, bu kalip ingiltere'de, bir adamin karisini basparmagindan daha büyük bir seyle dövemeyecegine dair eski bir yasadan evrimlese evrimlese bu anlama gelmeye baslamis.
• ing. konu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmadan, pratiklik amacıyla yapılmış tahmin. 3 aşağı 5 yukarılıklık.
  
  zamanında britanya'da bir erkeğin karısını dövmesi onu döverken kullandığı sopanın kendi başparmağından daha kalın olmadığı sürece yasal kabul edilmesinden geliyor.
  
  (daha doğrusu yasal değil ama böyle bir kanun olduğuna herkes inandığı için geçerliliği varmış, ilginç)
• --- spoiler ---
  
  boondock saints adlı filmde kahramanlarımızla aynı yerde çalışan aygırımsı bir hatun için rule of wrist'e çevrilmesi istenilen kanun.
  
  --- spoiler ---
• eski marangozların herşeyi kendi başparmaklarının kalınlığı ile ölçe ölçe gayet de başarılı bir şekilde iş görebilmelerinden kaynaklandığı düşünülen deyim. bilgiyi kolay aktarmak için bir nevi sıkıştırma.
• (bkz: keep it simple stupid)
• ing. yakla$ık hesap, pratik kurallar, göz kararı.
• duyuruda soruldu, başlıkta da pek örnek verilmemiş, şöyle ekleyeyim:
  
  resmi olmayan ama faydalı olan daha çok tecrübe ve gözleme dayalı bilgiler için kullanılıyor.
  
  çok kaba bir örnekle başlayayım:
  diyelim bir prboblem çözümünde çeşitli parametreler kullanarak iteratif çözümle bir insanın kütlesi hesaplanıyor. başlangıç değerini 70kg almak meslektaşlarınız arasında alışkanlık haline gelmiş olabilir (ortalama bir insanı düşündüğümüzde mantıklı, dikkat ettiyseniz 200kg'dan başlamadık). hocanız da dersi anlatırken "as a rule of thumb we start with 70 kg" der bu durumda (cümle içinde kullanayım da anladığım belli olsun). 70'den başlamazsanız sınavda puan kırmaz kesin doğru değildir ama faydalıdır.
  
  bunun gibi belirli disiplinler için belirli kabuller var. daha spesifik örnek de vereyim;
  
  yapısal hesaplamalarda (mekanik/mukavemet) güvenlik kat sayısı var (safety factor) bu yaptığınız tasarımın ne kadar güvenli olduğunu ifade eder. ne kadar yüksek o kadar iyi diyebilirsiniz fakat bunu artırmanın kütle, maliyet artışı gibi handikapları olacaktır. bu sektöre göre değişebilmekle beraber genelde 1.5 alınır mesela. en azından ilk hedef budur. yazılı bir kural/kanun değildir, fakat şimdiye kadar 1,5 alınıp memnun kalındığından bu şekilde devam eder, kimse de ne yapıyorsun sen demez. bu da bu olayın "rule of thumb"ıdır.
• almancası faustregel yani yumruk kuralı.
• ing. parmak hesabı, kabaca hesap anlamına gelmektedir. ifadenin doğuşu ise 1780'li yıllarda ingiliz yargıç sir francis buller'ın verdiğine inanılan bir karar üzerine olmuş. sözümona karara göre bir erkeğin kadını sopayla dövmesi ancak sopanın kalınlığının erkeğin başparmağından kalın olmaması şartı ile yasal oluyor. ama yargıcın böyle bir karar verdiğine dair kanıt yok. her ne kadar bir zamanlar ingiliz common law'u (örf ve adete dayanan hukuk anlamına geliyor sanırım) erkeğin karısını ölçülü bir şekilde cezalandırmasına hükmetmişse de başparmak kuralı ingiltere'de hiçbir zaman yasal olmamış.
• anadan babadan kalma, ilmi olmayan kurallar. pratik zeka ürünü kurallar