• bir düşüncenin doğru olduğunu göstermek amacıyla aksinin yanlışlığını kanıtlamaktan ziyade; bu aksi yöndeki düşünceyi mantıklı argümanlar kullanarak değil de absürt seviyede uç örneklemelerde bulunarak kulağa saçma gelmesini sağlama yoluyla çürütme gibi bir tanımlama daha doğru olabilir. misal;

    --- spoiler ---

    ev arkadaşları olan leonard ile sheldon, o gece penny'nin kendi dairelerinde kalıp kalamayacağı konusunda tartışmaktadır. leonard penny'nin kalmasını savunurken, iq puanı 187 olan kuruntu kumkuması sheldon ise penny'nin evde kalması ve o gece bir deprem olması durumunda evde bulunan deprem çantalarındaki erzağın üç kişiye yetmeyeceği gerekçesiyle penny'nin misafirliğine karşı çıkmaktadır. bu durum karşısında leonard, penny'nin yanına giderek "eğer bizi yemeyeceğine söz verirsen kalabilirsin" der. işte her ne kadar manyağın biri olsa da sheldon'un haklı şekilde ifade ettiği üzere bu yöntem reductio ad absurdum'dur.

    --- spoiler ---` :the big bang theory`
  • saçmaya indirgeme denince straw man'le karıştırılabiliyor. halbuki straw man fallacy iken reductio ad absurdum geçerli bir mantıksal akıl yürütme.

    mesela eşcinsel evliliklere izin verirsek ornitorenklerle evlenmeyi nasıl engelleriz, demek bir straw man'e saldırmak oluyor. çünkü zaten ornitorenklerle evlenilmesiyle ilgili bir argüman yok ortada.

    ama reductio ad absurdum'a sık verilen şu örnekteki akıl yürütme ise geçerli:
    baba: neden sigara içiyorsun?
    çocuk: çünkü bütün arkadaşlarım içiyor.
    baba: bütün arkadaşların köprüden atlasa sen de atlayacak mısın?

    burda baba arkadaşların bir şeyi yapıyor diye yapmanın absürt sonuçlar verebileceğini gösterdi. çocuk ise pert oldu, tecrübe karşısında aciz kaldı, öz güvenini yitirdi.
  • fbi psikolojik savaş teknikleri belgelerinden: "muhaliflere karşı kitlesel alay ve düşmanlık yaratma teknikleri: muhaliflerin itibarsızlaştırmasında sürekli tekrar, bir süre sonra insanların bu kanaati kendisine ait zannetmesini sağlar".

    yani diyor ki; bir düşünceye karşı verilecek savaşlardan biri de alay etmektir. bu da benim kanaatimce felsefede de sözü geçen 'saçmaya indirgeme (reductio ad absurdum) ' ile yapılmakta. karşındaki ile tartışırken söylediği bir şeyi en saçma örnekle ona sunmak ve "olur mu canım öyle şey" demek. örnekse; sosyalistler sosyal eşitlikten bahsettiğinde ilk akla gelenin "ne yani doktorla çöpçü aynı parayı mı alcak, bırak yea olur mu öyle şey" demek. akla ilk bu tarz örnekler geliyor gözlemlediğim kadarıyla. şimdi yukardaki teknikle bağdaştırıp şunu sorun kendinize "aklıma neden ilk böyle şeyler geliyor?"
  • tartışılan konudaki karşıt argümanın abes ya da gerçekleşme olasılığı düşük bir durumda geçerli olduğunu varsayarak oluşabilecek abes durumları göstermektir. karşı argümanı ve argüman sahibini küçük düşürmektir. peki neden bu kadar etkilidir?

    -çünkü normların dışında bir durum, olay ya da çözüm yolu hiç kimseye mantıklı gelmez (argümanın sadece o spesifik durumda geçersiz olmasına rağmen). mantıksız olan argümana güven kırılır.

    -agresif, hızlı, korkutucudur. bilgisi, öz güveni kısıtlı kimselere uygulandığında çok çabuk sonuç verir. kişinin böyle detay bir şeyden örnek vermesi ve böylesine agresif bir atılım yapması diğer tartışmacı ve izleyicilerde reductio ad absurdum yapan kişinin "akıllı", "tecrübeli" ve "güçlü" olduğu izlenimi bırakabilir.

    -ancak asıl güç alınan nokta karşı görüşün abes durumda geçersiz olup abes durumu çözememesidir. abes durumu çözemeyen karşıt görüş de o abesliğe saplanır, gülünç duruma düşer. uygun kelimeler, hal hareketler takınılarak seyirci de arkaya alınır ve tartışma (etik olmayan bir biçimde) domine edilir. karşı tarafın kullandığı tek bir argümana söylenmedik söz bırakılmaz. argümana "laf sokarken" takınılan tavır ile karşı tarafa nefes aldırılmaz, konuşturulmaz.

    peki neden kullanılır? kimler kullanır? sonuçları nelerdir?

    -hırslı, bencil, kibirli yakıştırmalarının herhangi birine sahip insanlar gerek isteyerek gerek farkında olmadan bu tartışma biçimini (teknik demeye dilim varmıyor) sık kullanır. sebebi de bellidir zaten; kişi için tartışmayı kazanmak tartışmanın bir noktaya varılmasından daha "değerlidir". ya da kişi karşıdakini "eze eze" kendini yükseltir/yükselttiğini düşünür. isteyerek, bilerek, çalışılarak uygulanırsa maalesef çok daha kirli ve farklı sonuçlar doğuracak bir hal alabilir. reductio ad absurdum kullanan kimselerin kelime seçimleri, vücut hareketleri, seyirciye oynama eğilimleri çok başarılıdır. ortamdan alınan gaz ve siz ne derseniz deyin saçma bir şeyle savuşturacak olmalarıyla snowball yapa yapa sizi yutacaklardır.

    - fikri komik duruma düşen kişinin kendine güveni sarsılabilir.
    - tartışmaya tanıklık eden kitlelerin eline boş, gereksiz ancak karşıt görüşleri çok rahat susturabilecek (ya da susturduğunu düşündürecek) ve bir süre sonrasında ağızlara sakız olacak koz verir. maalesef ülkemizde (straw man fallacy ile birlikte) çok sık karşılaştığımız bir durumdur konunun hakikatini konuşmaktansa manipüle edilmiş, eğilip bükülmüş halinin konuşulmasından dolayı sonuçlan(a)maması.
    -hızlı tüketildiği ve "bunu yapalım" yerine "bunu yapmayalım" şeklinde olup fikir değeri taşımadığı için kişinin suratına varamazsın "ulan sen bunu bunu demedin mi?" diye. çünkü dememiştir.

    e peki ne yapacağız bu illete karşı? doğuştan çirkef ve oyun bozan born to run kardeşiniz sizin için elinin kolunun bağlandığı durumları yazıyor:

    -savunduğunuz şeyden sapmayın. uçuk durumların gerçekleşme olasılığının düşüklüğünden bahsedin.
    -ısrarla ama ısrarla kendisinin fikrini sorun. sadece saldırı yapmasını bildikleri için güvenilir bir argümanları olmayacaktır.
    -sakın ama sakın tansiyon yükseltmeyin. adam zaten tartışmayı kazanmaya oynuyor, bulur bir çaresini, hebele hübele der domine eder (ne de olsa ortamı bu); istemeye istemeye kaybedersiniz.
    -karşıya iyi niyetli olmayın. argüman olmayan şeylerle ağzından salya gözlerinden alevler saçan bir çeşit yaratıktır o. aklı fikri kazanmaktadır. fırsat verirseniz gelir tepenize çıkar. ancak denge önemli. o herife de benzemeyin.

    iyi şanslar.
  • çabuk kavranması için hemen örnekleyelim;

    - efendim, ygs cevap anahtarındaki şifre iddaları için ne diyeceksiniz?
    +eee bankamatik kartlarında da şifre var ?! o olmadan oluyor mu?

    (bkz: allahım madem yarattın takip et)
  • yakın dönemde ortalıkta dolaşan reductio tartışmalarından biri şudur:

    "evlilik fikrini aynı cinsten birliktelikleri içerecek şekilde genişletirsek, insanlarla ornitorenklerin evlenmelerini onaylamamızı ne engelleyebilir?"
  • "saçmaya indirgeme" manasında bir mantık kavramı..
  • nihilistik düşünce, çerçeve içine konmuş bir beyazlık değil, renklerle hesabı kapatmaktır. ve tüm renklerin arasında bir nihilistik düşüncenin ilerlemesinin tek yolu da reductio ad absurdum'dur.
  • (bkz: olmayana ergi)
  • eukleides'in ilk olarak elementler'inin 1. cildinin altıncı teoremine ulaşırken kullandığı metottur.

    ayrıca principia mathematica'da 2•01 nolu önermede ispatı verilen önerme çeşidi.

    eğer p kendini yanlışlıyorsa p yanlıştır. formal gösterim:

    (p—›-p)—›-p

    ispatı şöyle verilebilir:

    eğer p doğru ise p doğrudur: p—›p

    eğer p doğru değil ise p doğru değildir: -p—›-p

    eğer p doğru ise p doğru değildir: p—›-p

    (pv-p)—› p doğru olsun veya olmasın: p yanlıştır -p

    önermenin tersi için:

    (-p—›p)—›p (buna consequentia mirabilis de denir)

    ispatı:

    eğer p doğru ise p doğrudur: p—›p

    eğer p yanlış değil ise p doğrudur: -p—›p

    (pv-p)—› p doğru olsun veya olmasın p doğrudur: p
hesabın var mı? giriş yap