ifrat ve tefrit

• ifrat; herhangi bir konuda çok ileri gitme, ölçüyü aşma, aşırı davranma manasına gelir. tefrit ise herhangi bir konuda geri kalma, yeterli ölçüde olmama durumudur.
  
  abartmak duygusunun; artı ve eksi yönlerde uygulanması gibi düşünürüm hep, bu iki terimi. bir şeyi çok fazla önemsemek ve hiç dikkate almamak durumlarıdır. sınırlı insan doğasının, dış dünyaya bir tepki oluşturması ve kavramlara haddinden fazla önem vermesi olarak düşünülebilir.
  
  misal; evde her gün temizlik yapan bir kadının düştüğü durum bir ifrattır, bu temizliğin ayda bir yapılmasını isteyen kocasının durumu ise tefrittir. elbette ki bunun normali haftada bir kez yapılmasıdır.
  
  evin temizliği örnek olarak basit bir örnektir, ancak içtimai hayatta çok daha etkili olduğu alanları saymak mümkün.
  kapitalizm haz-elem boyutuyla ifrata düşer ve sosyal hayatın gerekliliklerini önemsemez, buna mukabil sosyalizm insanın bireysel hırslarını görmezden gelerek tefrite saplanır.
  kıskançlık da böyle bir duygudur, sahiplenmek fikrinin bilinçaltında işlemesi ile varlığını belli eder. ancak bunu ifrat derecesinde uygulamak da, kıskanmayı tamamen hor görmek de gerçeğe gözleri kapamaktır. ilki ifrat ikincisi ise tefrittir.
  
  örneklerle, insanın dengeden ne denli uzaklaşabildiği düşünülebilir. şehvet duygusunda, dünyevi hırslarda, bir kulübün taraftarı olanlarda` :bilhassa tezahuratlarda`, sevgiliye yazılan şiirlerde... ifrata sıkça rastlanır. adaletsiz bir biçimde yönetilen halklarda, kendi düşüncesinin anlam ifade etmediğini düşünen insanlarda da tefrit görünür. insanların en çok yakalandığı hastalıklardan birisi bu ifrat ve tefrit ikilisi sanırım. bu mevzuda orta yolu yani dengeli olan yolu bulabilmek zor olsa da, selametin adalet ve hakkaniyet duygusunda olduğu bir gerçek. hak eden şeye/kişiye/konuya; hak ettiği oranda değeri, sevgiyi, ilgiyi vermek gerek.