kendiliğinden oluşum ^*

• insanlarin mikroorganizmalardan haberleri ve mikroskoplari yokken kuflenen yemeklerine, coplerin ustunde biten sineklere vt. bir aciklama getirmek icin urettikleri teori
  
  orn. su birikintilerindeki kurbagalarin yagmur bulutlarinda kendiliginden olusmalari ve yagmurla yere dusmeleri
• ilk olarak van helmont tarafindan sinanmistir.
  van helmont kirli ve terli gomleklerden bir yigin yapip uzerini bugdayla kapladiktan sonra hayvanlarin burada olusup olusmayacagini gozlemistir. 21 gun sonra gomleklerin arasinda bir suru fare bulduktan sonra terli gomlek-bugday karisiminin fare dogurdugu sonucuna varmistir.
• athanasius kircher de bir avuc sinek olusunun uzerine bal dokup bekledikten sonra^* cok gecmeden olu sineklerin ustunun ucan sineklerle kapladigini tespit etmis buradan da olu sineklerle balin sinek dogurdugu^* sonucunu cikarmistir.
• deneylerdeki lackaligi^* ilk farkendenlerden francesco redi olu nesnelerin gercekten canli dogurup dogurmadigini anlamak icin olu yilanlar, olu guvercinler^*, dana pirzolalari ve kuzu yureklerini biraraya getirdi ama digerlerinden farkli olarak bunlari kapali bir kutuya koydu boylece problemin sadece bir yonunu degerlendirebilecegi kontrollu bir deney ortami^** yaratti cunku diger deneylerin dogurganlik yaninda hayvanlari cezbetme gibi bir ozelligide baridirdiklarini dusunuyordu. nitekim hakliydi cunku ne fare ne de kurbaga dogmustu. sadece kutuya girmeye calisan sinekler vardi.
• mikroskopun icadindan sonra tekrar alevlenen tartisma konusu.
  su damlalarina, diskilara ve icorganlara bakan bilimciler oradan oraya yuzen minik hayvanciklarla karsilastilar ve boyle seylerin ancak kendiliklerinden olusabileceklerini one surduler.
• john turberville needham bu minik yaratiklarin kendiliklerinden ortaya cikip cikmadiklarini denemek icin bir miktar sebze suyunu, icinde bulunabilecek hayvanciklari oldurmek icin isittiktan sonra deney tupune bosaltip bekledi. tekrar baktiginda yeni hayvanciklarla karsilasinca teori yeniden arastirma konusu oldu.
• lazzaro spallanzani sebze suyunu isitip bir tupe koyduktan sonra tupun agzini sikica kapatti, cunlu eskiden oldugu gibi bu hayvanlarin disaridan geldigini dusunuyordu. kontrollu deneyi sonucunda hayvanciklar yine olusmadi.
• needham, kontrollu deneyin hayvanlari havasiz biraktigini, bu yuzden de onlarin kendiliklerinden olustuktan sonra bogulduklarini^* one surerek teorisinde israr etti.
• tartismalara son noktayi koyan louis pasteur oldu.
  isitilmis sebze suyunu tek acik noktasi icine havadan baska bir seyin giremeyecegi sekilde kivrilmis bir boru olan bir kaba koydu, boylece hayvanlarin bogulmalarina mahal vermeden iceri girmelerini onlemis oldu. aylarca bekledikten sonra bile suyun icinde yeni hayvanciklar^* ortaya cikmadi (sadece borunun ucunda biraz) bu sayede pasteur hayvanlarin sebze suyundan olusmadiklarini disaridan geldiklerini kanitladigi oldugu borusuyla bin yillik bir tartismaya son vermis oldu.
  
  artik biliyoruz ki canlilar olulerden degil, -genellikle kendi turlerinden- diger canlilardan meydana gelirler.
  tesekkur ederim...
• (bkz: antero kare)