kürdün kızı

• genellikle düğünlerde karşılıklı iki kişi veya tek kişi tarafından oynanır. çoğunlukla kadınlar arasında oynanmakla birlikte erkekler de sergileyebilirler. oyuncu, günlük kıyafetleriyle ortaya çıkar.
  
  çalgı eşliğinde söylenen türkünün sözlerine uygun taklitler yaparak dans eder. örneğin "kürdün gızı un eliyor" denildiğinde yere eğilerek elinde elek varmış gibi un eleme hareketleri yapar ve bir yandan da dans eder. oyun kapalı yerde oynanırsa zilli tef ve klarnet, dışarıda sergileniyorsa davul - zurna çalınır.
  
  türkünün sözleri şöyledir:
  
  kürdün gızı çayda gezer
  vay le le le kürdün gızı
  hem geziyor hem oynuyor
  vay le le le kürdün gızı
  
  kürdün gızı un eliyor
  vay le le le kürdün gızı
  hem eliyor hem oynuyor
  vay le le le kürdün gızı
  
  kürdün gızı süt bişirir
  vay le le le kürdün gızı
  hem bişirir hem döşürür
  vay le le le kürdün gızı
  
  kürdün gızı tohaç vurur
  vay le le le kürdün gızı
  hem vuruyor hem oynuyor
  vay le le le kürdün gızı.
  
  kürdün gızı teşi eğirir
  vay le le le kürdün gızı
  hem eğirip hem oynuyor
  vay le le le kürdün gızı
  
  kürdün gızı yün darıyor
  vay le le le kürdün gızı
  hem darıyor hem oynuyor
  vay le le le kürdün gızı
  
  kürdün gızı hamur yoğurur
  vay le le le kürdün gızı
  hem yoğurup hem oynuyor
  vay le le le kürdün gızı
  
  kürdün gızı aynaya bahar
  vay le le le kürdün gızı
  hem bahıyor hem oynuyor
  vay le le le kürdür gızı
  
  kaynak: http://www.kultur.gov.tr/…rkez---ortaduzu-koyu.html
• çankırı düğünlerinin köçekler sanatında faslın sonunda sözlere adım adım uygun düşen figür irtic'lleriyle (yaratmalarıyla) gün görmüş bir çeşittir. sözlerinin o yörede bilinen kıtaları şunlardır:
  
  kürdün kızı kürdün kızı
  yaktın bizi (kürdün kızı)
  sen allar gey, ben kırmızı
  
  kürdün kızı inek sağar
  inek de depmiş dizin oğar
  kürdün kızı, kürdün kızı
  sen allar gey, ben kırmızı
  sen nergis topla, ben yıldızı
  
  kürdün kızı un eliyor
  on parmağın kınalıyor
  kürdün kızı, kürdün kızı
  sen allar gey, ben kırmızı
  ser nergis topla, ben yıldızı
  
  kürdün kızı süt pişirir
  südün köpüğün daşırır
  (görenler aklın şaşırır),
  kürdün kızı, kürdün kızı
  sen allar gey, ben kırmızı
  ser nergis topla, ben yıldızı
  
  kürdün kızı, kürdün kızı
  yaktın bizi kürdün kızı
  
  çıkalım dağlar başına
  sen gül devşir, ben nergisi
  
  kürdün kızı un eliyor
  on parmağın kınalıyor
  leyli de kurban kürdün kızı
  
  kürdün kızı inek sağar
  inek tepmiş dizin oğar
  leyli de kurban kürdün kızı
  
  kürdün kızı oyunu, ayaş (ankara) ilçe ve köylerindeki düğün evinde, harmanda kadınların her toplantı yerinde kızlar tarafından oynanır. oyuna başlanılmadan önce gereken takımlar hazırlanır.
  
  oyuna katılacak 15 - 20 genç kadın (kız) ve gelin seyircilerin ortasında halkalanıp oturur. halkanın orta yerine de asıl oyuncu olarak 18 yaşlarında şen ve kıvrak hareketli bir kızı çıkarırlar. kız, oyunun ehli olarak tanınmıştır. oyunun iyice eğlenceli geçmesi için daha da bir - iki şartın önceden düşünülmesi ihmal edilmez. yeni oyuncunun gayet hareketli davranabilmesi, oyun için şarkıda (türküde) gerecek işleri çarçabuk becerebilmesi ve ezgiye hakkıyla uyabilecek surette kabiliyetli olması elzemdir (şarttır, gereklidir).
  
  oyuncuyu çevreliyenler sırf şarkıcıdır. hoş bir âhenkle hep bir ağızdan ağır ağır, fakat yüksek sesle ve oyun bitinceye kadar şarkıyı (türküyü) onlar söyleyeceklerdir. şarkıya tempo tutacak surette bir yandan da hafif hafif ve tartım dairesinde el vururlar. şarkı, asıl üç kıtalıksa da, her mısra ikişer kere söylenir, zaman uzatılmasına bakılır:
  
  kürdün kızı ineğin sağar
  sağıyor, sağıyor...
  inek tepmiş, dizini ovar
  ovuyor, ovuyor...
  
  iki satır söylenirken ortadaki oyuncu çömelerek elleriyle inek sağıyor yollu hareketler yapar. ineğin memelerini sıvazlar gibi ellerini yukardan aşağı indirir, kaldırır, indirir... vücudu da aynı tartımla sağa sola yaylanarak sallanır.
  
  şarkının üçüncü satırına geçilince o da hareketini değiştirir. meselâ, inek tepmiş gibi dizine bir yumruk indirerek sırt üstü yıkılır, eğilip dizlerini oğuşturur. ağlıyormuş gibi burun çekerek gözlerini siler.
  
  şarkının öbür kıta ve hareketlerine ara vermeksizin geçilir:
  
  kürdün kızı süt pişirir
  pişirir, pişirir...
  içine sıçan düşürür
  düşürür, düşürür...
  
  bu sefer önüne koca bir tencere alıveren oyuncu çömelir. "kürdün kızı süt pişirir" diyorlarken o da eline kaşık yerine bir odun parçası alıp tangur tungur tencereyi karıştırır. iki yana sallanır, hem de sütün taşmaması için sözde kaşıkla savurarak üfürür. şarkıcılar "içine sıçan düşürür" diyorlarken (önceden fare biçiminde bağlanmış) kara bir yazmayı sıçan kuyruk sallayarak yürüyüp tencereye tırmanıyormuş gibi yaptıra yaptıra tencereye bırakır. sonra yüzünü buruşturup başını sallayarak "vöek, vöek," sesleriyle tencereyi fırlatır.
  
  oyunun son kısmına gelince:
  
  kürdün kızı bebeği ağlar
  ağlıyor, ağlıyor...
  memeyi ağzına salar
  salıyor, salıyor...
  
  oyuncu bir yastığı çocuk gibi kucağına almıştır. kıçına vurarak sallamaya başlar. bir yandan da ağzıyla "ıngaa, ıngaa" diye çocuğun sesini taklit eder. son iki satır söylenirken memesini çıkarıp yastığın başını tutar. güya emziriyormuş gibi "al itin eniği al, zıkkım olası ol!" gibilerden söylenir. sonra çocuk pislemiş gibi yastığın altındaki eline burnuna götürüp koklar. "vay piş kurusu vay, kucağımı doldurmuş!" diyerek yastığı seyircileri üstüne fırlatır. oyun böyle biter. kadınlar arasındaki tertip asıl işte bu şekildir.
  
  kaynak: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/…kurdun-kizi.html