• birinci istanbul felsefe-bilim çevresinin en önemli filozofudur. 1450-1600 arası dönem büyük ihtimalle islam felsefe tarihinin en zirve dönemidir. alaeddin tusi, hatibzade, ali kuşçu, taşköprüzade, muslihiddin lari gibi nazari düşüncede çok ciddi açılımlar yakalamış sayılacak birçok dev isim var bu dönemde.

    timur'un meclisinde başlayan taftazani ve seyyid şerif cürcani arasında başlayan tartışmada ali kuşçu taftazani'yi savunmuş, hocazade ise cürcani'yi savunmuştur. en sonunda ali kuşçu hocazade'ye hak verip cürcani'nin taftazani'den daha isabetli görüşler sundığunu kabul eder ve fatih'e hocazade gibi birinin ne diyar-ı rum'da ne de diyar-ı acem'de bulunmadığını söyler, fatih ise arap'ta dahi benzeri yoktur diye ekler.

    peki biz hocazade'yi nasıl biliyoruz?

    gazali'yi yerme şenliklerinde hep bir masal fırlatılır; fatih sultan mehmed güya ibn rüşd ve gazali'nin arasında bir seçim yapamaz. daha sonra meclisi toplar ve gazali - ibn rüşd arasında kimin haklı olduğu üzerine bir tartışma başlatır. en sonunda gazalici yobaz hocazade ibn rüşd taraftarı alaeddin tusi'ye galip gelir ve osmanlı ibn rüşd gibi aydınlanma filozofundan mahrum kalıp skolastik ve gerici hocazade ve gazalicilerin istilasına uğrar. daha sonra yavuz'la mısır'dan gelen diğer eşari yobazlar da eklenir buna. ve osmanlı'da felsefe tamamen son bulur.

    bu senaryoyu kim yazdı bilinmez ama bu anlatının yüzde 99'u bir uydurma ve masal. doğru olan tek şey var o da fatih'in tehafüt yazma emrini vermesi. bu emrin sebebi ise gazali-ibn rüşd'ü dövüştürmek değil gazali'nin yazdığı gibi önemli bir eser istemesidir. ibn rüşd-gazali tartışması gibi bir şey dönemin hiçbir kaynağında geçmiyor.

    ki hocazade'nin yazdığı tehafüt'te ibn rüşd'ün adı bir kere bile geçmiyor aynı şekilde. ne girişte bu eseri yazma sebebinde, ne de tartışma bölümlerinde hiçbir yerde adı yok. gazali, fahreddin razi, nasreddin tusi, behmenyar gibi birçok isim geçer ama bir kere bile ibn rüşd adı geçmez.

    peki bu masala neden itibar ediliyor? gerileme paradigması'nın varlığına iman etmişler ve kendi geçmişini ezikleyince adam olacağını sananlar bu kadar çok olunca elbette bu tür masallar itibar görür ve görecektir.

    hocazade'nin tehafütü hakkında detaylı bilgi için (bkz: mübahat türker küyel)
hesabın var mı? giriş yap