giftos karpentiye

• emre kongar'ın hocaefendinin sandukası adlı kitabindan bir tipleme. bir hirsitiyan ajanı olan giftos karpentiye'nin amacı osmanlı'yı içten yıkmaktır. bunu yapmak için başvurduğu yollardan biri ise medreseyi çökertip iyi eğitim verilmesine engel olmaktır. giftos karpentiye'nin ihsan doğramacı olduğu rivayet edilir.
  giftos ----> gift: hediye, ihsan
  karpentiye---> carpenter: marangoz, doğramacı
• giftos karpentiye'nin doğramacı olduğu rivayetten de ötedir, bundan yaklaşık onüç yıl evvel kongar kültür bakanlığı müsteşarı iken bizzat kendisi şu fakir ve iki arkadaşına muzipçe açıklamıştı. zaten artık cümle âleme mâlum olmuş, 31 mart 1999 tarihli hürriyet gazetesi haberine bakınız :
  
  "giftos karpantiye kim
  
  sanat dünyası bugünlerde emre kongar’ın 11. basımı yapılan hocaefendi’nin sandukası romanındaki giftos karpantie’nin aslında prof. ihsan doğramacı olduğunu konuşuyor.
  
  emre kongar'ın tarihsel roman biçiminde ele aldığı, toplumsal eleştirinin ağır bastığı hocaefendi'nin sandukası romanının baş kahramanı hocaefendi giftos karpantiye'nin yök eski başkanı ihsan doğramacı olduğu anlaşıldı.
  
  kongar kitabının başına şöyle bir not koymuştu:
  
  ‘‘bu satırlardan itibaren karşılışacağınız tek ve biricik gerçek, romanın kendi gerçeğidir. romandaki bütün isim, cisim, kişi ve olaylar (hatta bu satırlar bile) uydurmadır.’’
  
  iyi roman okurları bilir ki, bir kitabın başına böyle bir not konuldu mu, şüphe uyandırır.
  
  bir çok yazar da emre kongar gibi yapmış ama bize bu bilgiyi veren osmanlı metinleri yorumcusuna yutturamadı.
  
  romanın öyküsü'nde umberto eco ile orhan pamuk'a da göndermelere dikkati çekiyor hin roman okurları.
  
  ikisinin de tarihe olan düşkünlükleri hepinizin malumu.
  
  hocaefendi'nin sandukası romanından en heyecanlı bölümü buraya aldık:
  
  ‘‘romanın kahramanı giftos karpantiye, nam-ı diğer hocaefendi, karamanlı ibrahim'i karşısına almış, kaşı gözü seyire seyire, laf anlatmaya çalışıyordu.
  
  bak evladım benimle birlik olursan, sana karada ölüm yok. zaten senden istediğim zor bir şey de değil. bana karşı bir hareket yapılacağı zaman haber vereceksin, o kadar!’
  
  papa beşinci nikola, kendisinden çok şeyler beklediği ve evladı gibi sevip güvendiği giftos karpantiye'yi önüne almış ve şu öğütleri vermiş:
  
  ‘hür düşünceyi engelle. medrese düzenini tek başına yıkamazsın. iyi adam yetiştirilmesini önlemeye tek başına gücün yetmez.
  
  hekimliğini ilet ve saraya gir.
  
  medreseleri çökertmeyi ve bağımsız biçimde düşünmeyi engellemeyi unutma. ancak bu uzun vadeli tedbirlerle osmanlıdan kurtulabiliriz.’’
  
  elbet osmanlıyı çökertme, devşirmeleri ön plana çıkarma ve medreseleri yıkma hareketine karşı bir örgütün başında savaşanın adı da raşit. osmanlı metinlerini yorumlayan bir kişi kahramanların kod adalarını şöyle çözdü:
  
  giftos karpantiye'yi türkçeye çevirirseniz bunun ihsan doğramacı'nın kod adı olduğunu hemen anlarsınız.
  
  raşid de kitabın yazarı emre kongar'ın göbek adı. üstelik bu yorumcuya göre nüfus memuru yanlışlıkla reşit diye yazmış, oysa doğrusu raşid'miş, çünkü bu ad emre kongar'ın dedesinin adıymış.
  
  üstelik romanda bir yorum da var:
  
  ‘‘baba tarafından venedik yahudisi, anne tarafından kerküklü arap olmaz. burada muhakkak bir yanlışlık var.’’
  
  evet, kongar'ın romanında verdiği şifreli isimler böylece çözülmüş oldu."